Iran publiceerde donderdag een foto van een gebouw dat heel wat vuurschade geleden heeft. Het gebouw maakt deel uit van een centrale waar het land volgens waarnemers een nieuwe generatie van kerncentrifuges produceert, tegen de bepalingen van het ter ziele gegane atoomakkoord in. Niet meer dan een ‘ongeluk’ zonder verstoring van de nucleaire activiteiten volgens de Iraanse overheid, een impactvolle sabotageactie volgens analisten.

Het gaat om een gebouw dat zich boven de ondergrondse nucleaire verrijkingsinstallatie van Natanz in Iran bevindt. Dat is een van de meest bewaakte sites van de Islamitische Republiek, nadat er de voorbije jaren al eerder sabotageacties plaatsvonden.

Op de foto zijn zwartgeblakerde en verbrokkelde muren te zien, het dak is ingestort en een verwrongen deur dat uit zijn hengsels hangt, wat aan een explosie doet denken.

Maar de Iraanse Organisatie voor Atoomenergie bagatelliseerde het voorval, en noemde het een ‘incident’, dat enkel een ‘industriële schuur’ trof die in aanbouw was.

Historische cyberaanval

De verrijkingsfaciliteit van Natanz was tien jaar geleden al het doelwit van de meest gesofisticeerde cyberaanval uit de moderne geschiedenis. Operatie ‘Olympic Games’, een samenwerking tussen de Verenigde Staten en Israël, wijzigde de programmatiecode van de industriële infrastructuur ter plekke, en vernietigde zo ongeveer 1.000 nucleaire centrifuges. Een zware terugslag voor het nucleaire programma van Iran, dat toen meer dan een jaar tijd verloor.

De timing van het voorval van donderdag is bijzonder. De voorbije weken en dagen zijn er nog meer geheimzinnige explosies gebeurd op Iraanse sites, waarvan één op een plaats die ook belangrijk is voor het nucleaire programma van het land.

Vorige vrijdag vond er een explosie plaats dat in het gebergte ten oosten van Teheran, wat opschudding veroorzaakte in de Iraanse hoofdstad. In dat gebied bevindt zich volgens waarnemers een ondergrondse basis waar kruisraketten gemaakt worden. De Iraanse overheid stelt dat het om een gaslek ging, op een ‘openbare plaats’.

In Teheran zelf zorgde een ander gaslek, alweer volgens de Iraanse overheid, voor een explosie in een medische kliniek waar Covid-19-patiënten verzorgd worden. Minstens 19 mensen lieten daarbij het leven.

‘Cheeta’s van het thuisland’

Sinds de Amerikaanse terugtrekking twee jaar geleden uit het atoomakkoord met Iran, is de spanning tussen Teheran en Washington te snijden. Volgens de nucleaire deal zou Iran stoppen met uranium te verrijken dat geschikt is voor kernwapens. In ruil daarvoor zou het Westen economische sancties laten vallen. President Trump vond het akkoord, onderhandeld onder auspiciën van zijn voorganger Obama, maar niets en trok zich eenzijdig terug. Ook de sancties werden opnieuw ingevoerd.

Hoewel het atoomakkoord officieel nog van kracht is, is Iran sindsdien opnieuw uranium aan het verrijken. Het land is nu op een punt dat het alle productielimieten van het akkoord overtreedt, maar wel nog buitenlandse atoominspecteurs op nucleaire sites toelaat.

De aanslag werd opgeëist door een groep die zichzelf ‘de cheeta’s van het thuisland’ noemt. Geen enkele Irankenner heeft ooit van een gewapende groep gehoord met die naam. In hun communicatie beweren ze een lokale groep te zijn, die zich enkel verzet tegen eventuele nucleaire ambities van Iran. De geschiedenis leert het vernietigen van Iraanse nucleaire centrifuges traditioneel een doelstelling is van buitenlandse actoren zoals de VS of Israël.

De Amerikaanse private inlichtingendienst Stratfor vat het als volgt samen: ‘Dit is het tweede mysterieuze incident van de afgelopen week in een kritieke Iraanse faciliteit. Het is mogelijk het resultaat van een binnenlandse groep die met of zonder buitenlandse steun handelde, of het resultaat van een Amerikaanse of Israëlische cyberaanval. Als er een campagne door de VS of Israël aan de gang is in Iran, zal Iran op dezelfde manier terugslaan, mogelijk tegen westerse doelen in de Perzische Golf.’