Welke rol spelen microdruppeltjes die in de lucht blijven hangen bij de verspreiding van het coronavirus? 

Not airborne, "niet via de lucht", zo klonk het in maart nog bij de Wereldgezondheidsorganisatie WHO over de verspreiding van het coronavirus. In juni nuanceerde de WHO: het virus kán zich verspreiden via de lucht, maar er zijn onvoldoende bewijzen dat aerosolen of microdruppels een belangrijke rol spelen bij de verspreiding.

Afgelopen weekend lekte een nog niet gepubliceerde brief uit die meer dan tweehonderd internationale wetenschappers uit 32 landen hadden ingestuurd naar het medisch tijdschrift Clinical Infectious Diseases. Ze vinden dat de WHO aerosolen ernstiger moet nemen. Het coronavirus verspreidt zich namelijk ook via nevels en dampen in de lucht en niet alleen via rondvliegende druppels van besmette mensen die hoesten, niezen of praten.

WHO-expert Benedetta Allegranzi liet daarop weten dat verspreiding via de lucht niet uitgesloten is in kleine, drukke en slecht verluchte ruimtes. Maar de bewijzen moeten nog worden verzameld en geïnterpreteerd. 

Harde bewijzen van een oorzakelijk verband zijn er misschien nog niet, stelde de Nederlandse viroloog Ab Osterhaus in "Terzake", maar er zijn wel indirecte bewijzen. Zo is er het voorbeeld van de zanger in de Amerikaanse staat Washington die bijna alle zestig koorleden besmette hoewel hij geen handen had geschud, zijn handen had ontsmet en ver genoeg stond van de meeste koorleden. 

In een Chinees restaurant raakten tien mensen besmet. Uit de videobeelden bleek dat de verantwoordelijke voor die verspreiding geen contact had gehad met de besmette mensen. Anderzijds zijn ook voorbeelden bekend van besmette mensen in gesloten ruimtes die het virus amper verspreiden.

"Om iemand te besmetten heb je een minimumdosis nodig", zegt viroloog Steven Van Gucht van Sciensano. "Het is niet omdat je een viruspartikeltje inademt dat je direct prijs hebt, neen. Zelfs binnen een gezin zien we dat de andere leden van het gezin gemiddeld maar 15 procent kans hebben om besmet te worden. Dus binnen een gezin verspreidt het niet naar iedereen. Dan weet je dat er bepaalde belemmeringen zijn." 

Bekijk hieronder de reportage van "Terzake" over aerosolen met Ab Osterhaus. Daaronder kunt u verder lezen. 

Het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid heeft een mogelijke verklaring voor deze paradox. Uit onderzoek blijkt dat er enorme verschillen zijn tussen coronabesmette personen. Sommigen, de zogenoemde superverspreiders, brengen bijzonder veel virusdeeltjes in de lucht, tot 10.000 keer meer dan andere besmette mensen. De deeltjes die ze uitstoten, kunnen in grote en kleine druppels zitten, zowel in het speeksel als in de adem. De onderzoekers schatten dat één op de twintig coronapatiënten een superverspreider is. 

De Hoge Gezondheidsraad vroeg daarom gisteren dat de regering het mondmasker verplicht in winkels en supermarkten. Microscopisch kleine druppels blijven in de lucht hangen, zegt Nicolas Van Larebeke van de Hoge Gezondheidsraad. "Het virus kan tot  drie uur blijven leven in die druppels. Ze blijven dus lang in de lucht hangen." Tegelijk nemen sommige mensen het niet zo nauw met de veiligheidsmaatregelen. Als we een tweede golf willen vermijden kunnen we beter voorzichtig zijn, zo luidt de redenering.

De Belgische experts, ook die van de GEES, erkennen dat aerosolen een rol kunnen spelen bij de verspreiding van het coronavirus, maar zij bleven vragen om mondmaskers "sterk aan te raden", al was daarover binnen de GEES discussie. Gisteren besliste de regering dan dat mondmaskers vanaf zaterdag verplicht worden in winkels en winkelcentra en in andere binnenruimtes waar veel mensen samenkomen, zoals bioscopen, zalen en musea.