Biostatisticus Geert Molenberghs: ‘De horeca komt in het vizier, vrees ik’

“Wat we nu zien, is nog geen uitslaande brand, daar hebben de beleidsmakers gelijk in. En als men er echt in slaagt de contact tracing helemaal op punt te zetten en de uitbraken in de lokale gemeenschappen onder controle te krijgen, dan kan dit een goede aanpak zijn. Men lijkt een goed zicht te krijgen op waar de uitbraken zich nu manifesteren. Op voorwaarde dat de maatregelen elders goed opgevolgd worden, uiteraard.”

Maar?

“Maar het aantal alarmgemeenten – de gemeenten waar het aantal besmettingen boven het alarmpeil van Sciensano gestegen is – is al gestegen tot 58. Een paar dagen geleden waren dat er nog maar de helft. Dat stelt me niet gerust.

“Die snelle stijging komt overeen met wat we in de rest van de wereld zien. België is daarin echt niet alleen. Kijk naar Ierland (pubs en discotheken blijven daar nog drie weken langer gesloten, besliste de regering afgelopen week, AVB). Of naar Australië, een land waar de situatie lang onder controle bleek, maar waar in twee staten opnieuw een lockdown is afgekondigd. Zij zitten plots weer in de problemen en zo flakkert het virus overal weer op.”

Is er een rode draad?

“Ja, die is overal dezelfde. Samengevat: de maatregelen zijn te snel versoepeld en zijn daarna niet goed genoeg opgevolgd.

“We mogen ons vooral niet in slaap laten wiegen door de cijfers van de hospitalisaties en het aantal overlijdens. Men zegt dan: het aantal besmettingen stijgt wel, maar de andere cijfers niet. Wel, wees gerust: dat komt nog. Je ziet nu al dat de daling van het aantal opnames op intensieve zorgen gestopt is. Met de besmettingen is het ook zo begonnen, dus de hospitalisaties en de dodentol zullen nog volgen.”

Is het dan wel verstandig om nog geen bijkomende maatregelen te nemen?

 “Ik denk dat in de loop van de week zal blijken dat die toch nodig zullen zijn. Zelfs als het contact tracen vanaf morgen perfect loopt, en zelfs als de case managers op het terrein hun werk vanaf nu vlekkeloos kunnen uitvoeren, dan nog zal het nog even duren vooraleer we daarvan het effect zien in de cijfers. 

“We zullen die cijfers de komende dagen met grote zorg bestuderen. Ik volg de politiek dat paniek niet nodig is, dat is nooit het geval. Maar we zullen dit niet op ons gemak onder controle krijgen. Daar zullen we alleen in slagen met een enorme daadkracht en een grote sense of urgency.”

U bedoelt: er komen opnieuw straffe restricties aan, zoals bijvoorbeeld de horeca weer sluiten, of lokale lockdowns?

“De horeca komt dan inderdaad in het vizier, vrees ik. Maar een tapijtbom zoals de vorige keer, dat zouden we nu moeten kunnen vermijden. Er is namelijk een groot verschil met maart: toen kenden we het belang van de superverspreiders nog niet. Die kennis is essentieel. Daardoor zouden we deze keer de economie misschien wel kunnen sparen en de winkels open houden. Daar kunnen we met mondmaskers heen en is afstand bewaren beter doenbaar, dat is in sociale situaties toch een ander verhaal.”

Het is nu geen kwestie van flatten the curve, maar van crush the curve, zei Marc Van Ranst zondagmiddag op VRT. U bent het daarmee eens?

“Kijken we naar onze twee grootste steden, Antwerpen en Brussel. Heel de maand juli gaven de grafieken daar een stabiel beeld van om en bij de tien besmettingen per dag in Antwerpen. En op 1 juli steeg dat plots enorm en dat is het sindsdien blijven doen. Dat moet gekeerd worden.

“In Brussel beperkte de stijging van het aantal nieuwe besmettingen zich in eerste instantie tot de kanaalgemeenten, dat kon je perfect volgen op de kaart. Maar sinds enkele dagen zijn er ook meldingen van nieuwe besmettingen in de bovenstad, in Watermaal-Bosvoorde, bijvoorbeeld. Dan weet je: dat zijn nieuwe clusters. Dat is geen extra besmetting uit dezelfde groep.”

De tweede golf is definitief van start?

“Daar ziet het wel naar uit. Achtenvijftig gemeenten die al boven het alarmpeil zitten, dat is niet niks, hé. Acht-en-vijf-tig. En ik hoop dat het niet zo zal zijn, maar het zou best kunnen dat we op 21 juli wakker worden en dat we het over honderd gemeenten moeten hebben. Dan is dit geen lokale uitbraak meer. Dan moet je uit een ander vaatje gaan tappen.

“Wat nog een verschil is met maart: de gemiddelde leeftijd bij de nieuwe besmettingen ligt een pak lager dan bij de eerste golf. Het aantal besmettingen bij de twintigers is nu veel hoger. Het gevaar is dat je zo een golfslageffect creëert, want de ouders van die twintigers, dat zijn vijftigers. En hun ouders, die vormen de alleroudste groep. Deze evolutie is dus vooral ontzettend gevaarlijk voor gemeenschappen waar verschillende generaties nauwe contacten met elkaar onderhouden.”

U vreest voor een nieuw drama in de woon-zorgcentra?

“Ik wil waarschuwen voor een nieuw drama onder de ouderen, maar ditmaal buiten de woon-zorgcentra. Laat ons niet vergeten: jongeren zijn niet immuun voor een zeer ernstige vorm van Covid-19, zeker niet. Maar tweederde van de doden is gevallen in woon-zorgcentra. Dat moeten we nu echt vermijden.”