Niet België, maar Verenigd Koninkrijk is de slechtste leerling van de klas

Critici zeggen dat de Britse premier Boris Johnson de aandacht van de situatie in Groot-Brittannië probeerde af te leiden door te focussen op de aanpak van andere landen in de strijd tegen het coronavirus. Toen het dodental in Groot-Brittannië in mei voor het eerst groter was dan in andere Europese landen, betoogde Johnson dat vergelijkingen tussen verschillende landen een vertekend beeld kunnen geven omdat de verschillende regeringen gegevens op een andere manier verzamelen en analyseren. 

The British Office of National Statistics zegt dat het die valkuil vermijdt door de sterftecijfers in heel Europa te onderzoeken - niet alleen het aantal dat wordt toegeschreven aan het coronavirus- van januari tot juni. Die cijfers worden vervolgens vergeleken met de gemiddelde sterftecijfers van 2015 tot 2019. Hierbij wordt rekening gehouden met sterfgevallen als gevolg van Covid-19, maar die niet als zodanig werden geregistreerd. Ook wordt rekening gehouden met sterfgevallen die indirect verband hielden met de pandemie. 

Demografen zijn ervan overtuigd dat het bekijken van overmatige sterfte de meest nauwkeurige graadmeter is. In het rapport staan geen ruwe aantallen van sterfgevallen per land, maar eerder een relatieve maatstaf voor het sterftecijfer boven het historische gemiddelde. 

The British Office of National Statistics schat dat het Verenigd Koninkrijk 55.763 extra sterfgevallen telt vanaf 14 maart, het moment dat het virus in het land begon te circuleren, tot en met 17 juli. The New York Times bericht dat het sterftecijfer in Groot-Brittannië in diezelfde periode 62.600 bedraagt. Het hoogste aantal van Europa en een stijging van het aantal sterfgevallen met 31 procent in vergelijking met dezelfde periode in de vorige jaren. 

Het sterftecijfer voor Groot-Brittannië als geheel lag langere tijd hoger dan in Spanje of Italië, en de toename verspreidde zich sneller naar alle uithoeken van het land, staat in het rapport te lezen. “Overtollige sterfte was geografisch wijdverspreid in het Verenigd Koninkrijk tijdens de pandemie, terwijl het geografisch gelokaliseerd was in de meeste landen van West-Europa”, zegt Edward Morgan, een expert in gezondheidsanalyse bij the Office of National Statistics. 

Het Britse rapport richt zich voornamelijk op Engeland in plaats van het gehele Verenigd Koninkrijk, omdat de regeringen van Schotland, Wales en Noord-Ierland hun eigen gezondheidsbeleid voeren, vaak met verschillende resultaten. In Engeland zijn de sterftecijfers tijdens de pandemie veel sterker gestegen dan in andere landen. 

Deskundigen op het gebied van volksgezondheid hebben de hoge tol in Groot-Brittannië gedeeltelijk toegeschreven aan de timing van de Britse premier Johnson. De lockdown kwam er een week later dan in Italië en Spanje. De regering heeft begin maart het programma rond contacttracing en het massaal testen van mensen stopgezet, waardoor er geen nauwkeurige informatie beschikbaar is over de snelheid van de circulatie van het virus onder de bevolking.

Ook de communicatie van Johnson heeft volgens deskundigen een rol gespeeld. Zo refereerde hij aan de beelden in de overbezette Italiaanse ziekenhuizen. Hij waarschuwde de mensen “om thuis te blijven” en de “gezondheidsdiensten te beschermen”. De Britse bevolking nam dit advies ter harte en bleef massaal weg uit de ziekenhuizen. 

Experts benadrukken dat veel zieke mensen die naar het ziekenhuis hadden moeten gaan, gewoon thuisbleven. Sommigen stierven aan de gevolgen van kanker, hartaandoeningen en andere ziektes. “Bescherm de gezondheidsdiensten werd geïnterpreteerd als blijf weg uit de ziekenhuizen”, zegt Devi Sridhar, voorzitter van het wereldwijde volksgezondheidsprogramma van de Universiteit van Edinburgh. 

Dat zou een van de opvallende verschillen in het rapport kunnen verklaren, klinkt het. Het rapport toonde aan dat in Londen, dat zwaar getroffen werd door het virus, er weinig verschil was in de cijfers wat betreft oversterfte tussen mensen ouder en jonger dan 65 jaar.

Professor Sridhar betoogde dat Engeland een beleid zou moeten voeren om het aantal nieuwe besmettingen tot nul terug te dringen, vergelijkbaar met de aanpak van de Schotse regering. Het zou logisch zijn als de regering reizigers die het land binnenkomen zou laten screenen en - waar nodig - strikte quarantainemaatregelen zou opleggen, aldus Sridhar. 

Het Verenigd Koninkrijk heeft afgelopen weekend een quarantainemaatregel opgelegd aan reizigers uit Spanje. Ook België, Frankrijk, het Groothertogdom Luxemburg en Kroatië werden aan het lijstje toegevoegd. Oorzaak van de nieuwe verbodsmaatregelen is de oranje kleurcode die ons land, als gevolg van de stijgende coronabesmettingen, kreeg van het European Centre for Disease Control (ECDC). Code oranje betekent dat het aantal gevallen per 100.000 inwoners gedurende twee weken boven de twintig uitstijgt. Voor België is dat cijfer nu 29,3. Ter vergelijking: in Spanje is het al 49,2 en Luxemburg 214,9. In de hotspot van de eerste golf, Italië, bedraagt het cijfer nu maar 5,2.

Johnson zei dat hij vastbesloten is om een tweede golf te stoppen. “Ik ben bang als we in andere landen tekenen van een tweede golf zien. Het is echt onze taak, onze plicht, snel en resoluut te handelen om te voorkomen dat reizigers terugkomen van die plaatsen en de ziekte hier in het VK verspreiden”, aldus Johnson. Die beslissing krijgt ook heel wat kritiek. “We denken dat men op die manier het falen van de regering wil maskeren”, zegt Steven Freudmann, de voorzitter van het Institute of Travel and Tourism. “Het risico thuis ligt eigenlijk veel hoger dan in veel van deze landen.”

Miljoenen mensen in het noorden van Engeland vallen sinds vandaag weer onder nieuwe lockdownregels. Inwoners van de betreffende gebieden -  in Greater Manchester en delen van Lancashire en Yorkshire - mogen niet meer binnen afspreken met leden van andere huishoudens.De autoriteiten in het Verenigd Koninkrijk hebben bij meer dan 300.000 mensen vastgesteld dat ze het virus hebben opgelopen. Ook overleden in enkele maanden tijd ruim 46.000 patiënten. De autoriteiten proberen verdere verspreiding te voorkomen door lokaal lockdowns in te stellen in zwaar getroffen gebieden. Dat gebeurde eerder ook al in Leicester.

ONZE OPINIE. Neen, ons land is niet langer in goede handen (+)

Wordt België zieke man van Europa? Steeds meer staten slaan ons land en onze reizigers in de ban (+)