Onderzoekers leggen uit waarom we Covid-19 ernstig moeten nemen

Professoren Geert Molenberghs (KU Leuven en UHasselt), Pierre Van Damme (UAntwerpen), Sarah Vercruysse (UHasselt) en Niels Hens (UHasselt en UAntwerpen) onderzochten of de verregaande maatregelen om het aantal Covid-19-besmettingen in te dammen wel degelijk nodig zijn. In tegenstelling tot wat velen beweren, bewijzen de huidige maatregelen wel degelijk hun nut. 

Veel mensen die besmet zijn met Covid-19 vertonen geen of milde symptomen. Helaas ontwikkelt één op de vijf patiënten ernstige symptomen waardoor een ziekenhuisopname nodig is. Een aanzienlijk deel van hen wordt opgenomen op intensieve zorgen en, afhankelijk van land tot land, overlijdt 0,5% tot 1,5%.

De eerste golf (maart–juni 2020) veroorzaakte in België ongeveer 10.000 doden. De oudere bevolking werd het hardst getroffen: bij de 85-plussers zijn één op de acht mannen en één op de negen vrouwen die besmet raakten, overleden. Kinderen bleven beter gespaard omdat hun besmettingsgraad laag is en sterfgevallen zeer uitzonderlijk blijven. Jongeren die de puberteit gepasseerd zijn, raken gemakkelijker besmet, maar de meesten doorstaan het goed. Maar ook bij deze groep is er een aanzienlijk deel dat ernstig ziek wordt en soms weken op de intensieve zorgafdeling verzorgd moet worden, in coma, met beademing en een lange revalidatie nadien.

Het wordt steeds duidelijker dat ook mensen met milde of gematigde besmettingen ernstige letsels vertonen aan de longen en het hart. Cardiovasculaire problemen worden nu zichtbaar: littekenweefsel in het hart dat hartritmestoornissen veroorzaakt met, behalve een oncomfortabel gevoel, een verhoogd risico op een hartaanval als gevolg. Deze letsels zien we bij jonge mensen met milde besmettingen. Bovendien zijn er meer en meer aanwijzingen dat Covid-19 ook hersenschade kan veroorzaken. Hoe ouder de patiënt, hoe ernstiger de mogelijke gevolgen zijn.

De incubatieperiode is relatief lang, ongeveer een week. Eén van de moeilijkheden bij deze ziekte is dat sommige mensen die besmettelijk zijn, vaak zeer besmettelijk zijn vier dagen voor ze symptomen ontwikkelen. De zogenaamde superverspreiders en superverspreidende events bemoeilijken dan ook de situatie. Er zijn aanwijzingen dat het aantal superverspreiders toeneemt, al vergt dit verder nauwkeurig onderzoek.

Een ander belangrijk aspect dat we op dit moment niet goed begrijpen, is hoe de immuniteit werkt. Het duurt even voor antilichamen detecteerbaar worden en daarna nemen ze terug af. Mogelijk werkt de immuniteit op een andere manier, bijvoorbeeld via T-cellen. Maar het is nog te vroeg om conclusies te trekken.

April 2020 was de dodelijkste maand april sinds de Tweede Wereldoorlog. Een aantal januari- en februari-maanden in de jaren 50 en 60 waren ongeveer even dodelijk door de grieppandemie. In die periodes werd echter geen fysieke afstand opgelegd. Als we de fysieke afstand en hygiënische maatregelen niet hadden ingevoerd in de strijd tegen Covid-19, keken we mogelijk tegen 50.000 tot een kwart miljoen slachtoffers aan, een scenario dat aan de Spaanse griep doet denken. Een epidemie waar niet tegen gestreden wordt, zorgt ervoor dat het gezondheidssysteem volledig overbelast raakt. We zien dergelijke taferelen over de hele wereld, met de massa graven in grootsteden als New York als schrijnend bewijs.

Een tweede golf is mogelijk nog gevaarlijker, omdat er dan al behoorlijk veel virus circuleert. We moeten er daarom voor zorgen dat we de curve afvlakken en naar beneden halen tot we een zeer laag niveau van viruscirculatie bereiken. In Nieuw-Zeeland en Finland werd dit toegepast en kan de bevolking een redelijk normaal leven leiden.

We moeten Covid-19 ernstig blijven nemen. Wie dat doet, volgt de maatregelen op en beschermt zichzelf en zijn omgeving in afwachting van een vaccin. We kunnen en moeten blijven steunen op ons eigen gedrag en van het voortschrijdend wetenschappelijk inzicht om de epidemie te bestrijden.