Groenlandse ijskap onherstelbaar gekrompen: “Zelfs als we de klimaatopwarming nu stoppen, blijft het ijs smelten”

De bevindingen zijn gebaseerd op satellietdata waarbij de evolutie van maar liefst 234 grote gletsjers in Groenland onder de loep werd genomen. Daarnaast keken onderzoekers in hoeverre het verlies van ijs gecompenseerd werd door sneeuwval. Terwijl die twee processen elkaar in de jaren 80 en 90 in balans hielden, is dat niet langer het geval.

“We ontdekten dat de hoeveelheid gesmolten ijs die in de oceaan belandt, veel groter is dan de nieuwe sneeuw die zich ophoopt op het oppervlak van de ijskap”, aldus Michalea King, hoofdonderzoeker en lid van het Climate Research Center van Ohio State University. Concreet neemt de hoeveelheid ijs die gletsjers jaarlijks verliezen toe met zo’n 500 gigaton per jaar. Terwijl er voor het jaar 2000 nog 50 procent kans was dat dat verlies gecompenseerd werd door sneeuwval, gebeurt dat in het huidige klimaat nog maar één keer in de 100 jaar.

En zo hebben de gletsjers in Groenland zich zo’n drie kilometer teruggetrokken sinds 1985. “Een enorme afstand”, aldus King. “Die dynamiek heeft ervoor gezorgd dat de ijskap in een constante staat van verlies werd gebracht.” Dat komt doordat het warme oceaanwater de gletsjers van onderaf aantast. “Zelfs als het klimaat zo zou blijven of zelfs een beetje kouder zou worden, zou de ijskap nog massa verliezen,” voorspelt glacioloog onderzoeker Ian Howat. “Groenland is de kanarie in de koolmijn, en de kanarie is op dit moment al zo goed als dood.” 

Dat zou grote gevolgen hebben voor de zeespiegel. Zo was het smelten van de Groenlandse ijskap vorig jaar al verantwoordelijk voor een zeespiegelstijging van 2,2 millimeter op amper twee maanden tijd. Nog in 2019 verloor de ijskap maar liefst 55 miljard ton aan water, goed voor een gebied vijf keer zo groot als België met bijna vijf centimeter water te bedekken. Dit jaar zakte het poolijs in juli naar het laagste niveau in veertig jaar wat voor aanzienlijk meer water in de regio zorgde. 

Toch willen de onderzoekers geen doemscenario schetsen. Integendeel: “Hoe meer we weten, hoe beter we ons voor kunnen bereiden”. Ze benadrukken dat er in de toekomst nog meer kantelpunten zullen volgen. Zo kan de ijskap in de toekomst – als we onze CO2-uitstoot niet beperken - instorten, waardoor het smelten versnelt. “We zijn van de eerste trede gevallen, maar er zijn nog veel meer treden voor de afgrond volgt.”