Direct naar artikelinhoud
AchtergrondWit-Rusland

Wit-Russische president Loekasjenko neemt nu zelf de wapens op

Een indrukwekkende troepenmacht schermt het Onafhankelijkheidspaleis in Minsk af.Beeld REUTERS

Na martelingen en moorden door zijn veiligheidsdiensten neemt Aleksandr Loekasjenko nu zelf de wapens op tegen de Wit-Russische bevolking: zondag toonde de president zich met een machinegeweer in de hand, vlak bij vreedzame demonstraties tegen zijn bewind.

Video wordt geladen...

De gewapende Loekasjenko landde zondagavond met een helikopter op het dak van zijn presidentiële paleis in Minsk. Verderop in het centrum demonstreerden op dat moment meer dan honderdduizend mensen. De alleenheerser, gekleed in het zwart en omringd door militairen, maakte de indruk van een krijgsheer. Daarmee toonde Loekasjenko zijn enige, maar effectieve verdediging tegen het aanhoudende protest van de bevolking: staatsgeweld.

De confrontatie tussen hem en de bevolking belandde de afgelopen dagen in een impasse. De bevolking blijft ondanks repressie op straat, maar Loekasjenko blijft aan de macht.

Honderdduizenden mensen deden zondag door het hele land mee aan de Mars voor het Nieuwe Wit-Rusland. Het Onafhankelijkheidsplein in Minsk was met zeven hectaren te klein voor de mensenmassa die Loekasjenko’s aftreden en nieuwe verkiezingen eist. Deelnemers schreeuwden ‘weg met Loekasjenko’ en ‘moordenaars’. Daarmee laat de bevolking zien klaar te zijn voor een uitputtingsslag.

.Beeld rv

Gevechtsklaar

Loekasjenko gaf bevel aan het leger om ‘gevechtsklaar’ te staan, maar dat dreigement leek weinig indruk te maken op de demonstranten. Wel lijkt hij nog steeds de veiligheidsdiensten onder zijn controle te hebben.

De afgelopen twee weken zwiepte het momentum heen en weer tussen Loekasjenko en de bevolking. Na mislukte pogingen om met toespraken zijn legitimiteit te herstellen, mijdt Loekasjenko nu elke vorm van dialoog. Hij vertoont zich in legeruniform en schermt alleen nog met geweld.

Zijn prioriteit ligt bij behoud van steun van de veiligheidsdiensten. Loekasjenko reikte de afgelopen dagen 300 onderscheidingen uit aan leden van de oproerpolitie en veiligheidsdienst KGB voor hun ‘onberispelijke dienst’ in de afgelopen twee weken. Hij zegt dat Wit-Russen hem alleen kunnen vervangen als ze hem vermoorden.

Loekasjenko’s bereidheid om te strijden tot het bittere einde wordt onderstreept door het oplopende dodental. Een vermiste demonstrant werd zaterdag dood aangetroffen in een bos buiten Minsk. Zijn lichaam was zwaar toegetakeld. De vijfde dode doet de vrees toenemen over het lot van tientallen nog vermiste demonstranten.

De bevolking lijkt niet bereid om zelf geweld te gebruiken. Ondanks de martelingen en moorden volharden ze in vreedzaam protest – na acties ruimen ze zelfs de straat op.

Stakers opgepakt

Ze hebben echter moeite om Loekasjenko onder druk te zetten met een ander middel dan demonstraties. Stakingen bij overheidsbedrijven, die goed zijn voor 80 procent van de economie, zijn minder succesvol dan gehoopt. Loekasjenko’s regime kreeg het grootste deel van de stakers weer aan het werk door te dreigen met ontslag en sluitingen van fabrieken. Sommige stakers zijn gearresteerd. Een staker ontsnapte aan de politie en vluchtte naar buurland Oekraïne.

Een gebrek aan leiders maakt het moeilijk voor de demonstranten om een stappenplan op te zetten. De formatie van een comité dat de machtsoverdracht moet coördineren wordt bemoeilijkt door de autoriteiten. Leden van het comité, onder wie een oud-minister van Loekasjenko, zijn bedreigd en hebben strafzaken aan hun broek gekregen. Anderzijds is het gebrek aan organisatie een voordeel voor de demonstranten: Loekasjenko slaagt er niet in om het protest te ‘onthoofden’ door de organisatoren vast te zetten.

De president kreeg de afgelopen dagen steun uit Rusland. Medewerkers van Russische staatsmedia namen plekken over van stakende werknemers van de Wit-Russische staats-tv. Margarita Simonjan, hoofdredacteur van de Kremlin-zender RT, bood op Twitter openlijk aan om medewerkers uit te lenen aan Loekasjenko. Sindsdien verschijnen er berichten op de Wit-Russische tv waarin demonstranten met rood-witte onafhankelijkheidsvlaggen in verband gebracht worden met Adolf Hitler.