Waarom het raam in de klas straks beter openstaat

Over een dikke week zullen over de scholen heropenen. Experts zoals viroloog Herman Goossens houden er rekening mee dat die heropening ook gespaard kan gaan met enkele uitbraken van het virus, vooral in secundaire scholen. Onder andere daarom komt het thema van ventilatie de kop opsteken.

In het buitenland leeft dat thema al veel langer en heviger, getuige daarvan de vele krantendiscussies in Nederland over het onderwerp. Al lijkt daar verandering in te komen: woensdag komt een werkgroep ventilatie samen met daarin virologen, vertegenwoordigers van de koepels en van het Vlaamse agentschap verantwoordelijk voor het scholenpatrimonium.

Aerosolen

Die aandacht is meer dan gerechtvaardigd. Intussen weten we immers dat zogenaamde ‘aerosolen’ – noem het wolken met virusdeeltjes – een belangrijke rol spelen bij de verspreiding van het Covid-19-virus. “Wanneer je in een ruimte zit met andere mensen waarvan iemand besmet is, dan zal die besmette persoon telkens hij iets harder spreekt of hoest ervoor zorgen dat er partikeltjes virus in de lucht komen”, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). “Wanneer die ruimte niet geventileerd wordt, komen er elke keer wanneer die persoon hoest of spreekt, vrij. Op den duur wordt die concentratie zo hoog dat mensen die partikeltjes mee kunnen krijgen wanneer ze inademen.”

Om de vorming van zulke aerosolen tegen te gaan, kunnen twee belangrijke maatregelen genomen worden: mondmaskers dragen en goed ventileren. “Wanneer je een masker draagt, gaat de opbouw van zo’n aerosol vertraagd worden”, zegt Van Ranst. “Dan worden die partikels opgevangen in het masker. Wanneer je daarbij ventileert, dan krijg je die aerosol-opbouw niet. Als je een raam openzet en een deur, dan is de lucht in die kamer in een paar minuten weg.”

Daarom ook dat ventilatie al sinds juni een belangrijk hoofdstuk vormen in de draaiboeken die scholen kregen. Kort samengevat komen die neer op twee richtlijnen. Scholen met ventilatiesysteem moeten controleren of die (voldoende) buitenlucht aanvoert en niet louter lucht in de klas verplaatst. Scholen die zo’n systeem niet hebben, zetten ramen en/of deuren best open.

De beste manier om te controleren of een lokaal voldoende geventileerd is, verloopt via een CO₂-meter. “Wanneer we uitademen, ademen we CO₂ uit”, zegt Van Ranst. “Een hoge CO₂-waarde betekent dat een ruimte slecht geventileerd is en wil dus ook zeggen dat er een grotere kans is op aerosol-opbouw.”

Verouderd

Maar lukt die controle voldoende in het verouderde Vlaamse scholenpatrimonium? Het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) verwijst naar de schoolgebouwmonitor 2018-2019. “Daarin staat dat er in 84 procent van alle vestigingsplaatsen geen enkel probleem is met verluchting of ventilatie”, zegt woordvoerder Michaël Devoldere. “Maar dit betekent ook dat er in 16 procent van de vestigingsplaatsen lokalen zijn die niet voldoende verlucht of geventileerd kunnen worden. Net omdat we ons zeer goed bewust zijn van deze problematiek in sommige van de oudste schoolgebouwen hameren we in de draaiboeken zo op ventilatie en hebben we dus die werkgroep ventilatie om voort te werken op dit onderwerp.”

Anders gesteld: sommige lokalen zijn minder geschikt voor lesactiviteiten in coronatijden. “Als het coronavirus één ding doet, is het tonen wat de pijnpunten zijn van ons onderwijssysteem”, zegt Patriek Delbaere, topman van het Stedelijk en Gemeentelijk Onderwijs (OVSG). “Verouderde schoolgebouwen zijn er daar al lang een van. Alleen komt dat nu dus scherp naar voren.” Delbaere geeft aan vooral de adviezen van de experts af te wachten. “Ik wil hier een genuanceerd debat over. Niet dat we problemen onder de mat moeten vegen, maar ik wil ook vermijden dat we veel leerlingen hun leerrecht ontzeggen door veel klaslokalen te sluiten. Het is met andere woorden continu dansen op een slappe koord.”