Artsen en verpleegkundigen pleiten voor omgekeerde lockdown: ‘Nu is het genoeg’

Lieven Annemans steekt van wal met een vergelijking. “Stel je voor dat het VTM Nieuws elke avond opent met de cijfers van het aantal bacteriële longontstekingen de voorbije week: weer 300 nieuwe infecties. En het aantal ziekenhuisopnames de voorbije week loopt op tot 120. Er zijn 10 doden te betreuren. Waarna een expert orakelt dat elke dode er een te veel is. Een getuige vertelt hoe zwaar de revalidatie is. Een burgemeester komt vertellen dat hij het dragen van maskers alvast in zijn gemeente overal verplicht.” 

“Dit klinkt onwaarschijnlijk”, zegt Annemans, “maar de cijfers uit dit voorbeeld zijn wel reëel. Elk jaar zijn er zowat 6.000 ziekenhuisopnames voor longontstekingen, daar gaan zowat 500 sterfgevallen mee gepaard. Als samenleving aanvaarden we dat risico. Maar bij 20 nieuwe ziekenhuisopnames per dag door corona, staat de wereld nog altijd op zijn kop.”

Overzicht kwijt

We staren ons iets te blind op dat virus en zijn het overzicht wat kwijt, is zijn conclusie. “Cijfers worden uit hun context gerukt. Een voorbeeld? Op een bepaald ogenblik is in mijn gemeente de alarmdrempel van 50 besmettingen per 100.000 inwoners overschreden. Ik woon in een kleine gemeente: er waren 9 mensen besmet. Die waren gekend en zaten alle negen veilig in thuisquarantaine. Je kon dus perfect veilig buitenkomen, maar sommige mensen durfden geen voet meer uit de deur te zetten.” 

“De gemeente werd ook ingekleurd als risicozone. Want die drempel is tenslotte in het leven geroepen door de Wereldgezondheidsorganisatie. Alleen is die drempel ingevoerd op een moment dat er veel minder werd getest. Het is goed met drempels te werken, je moet als beleid immers een dashboard hebben. Maar je moet het wel correct interpreteren.”

De gezondheidseconoom spreekt tegen dat we te maken kregen met een tweede coronagolf. “Je moet cijfers in hun perspectief plaatsen. Eind juli was er opnieuw een stijging van het aantal bevestigde gevallen, maar dit zijn slechts de naweeën van de eerste golf. Dit is geen tweede golf. Er wordt nu veel meer getest, dus mag je de cijfers over het aantal bevestigde gevallen niet zomaar vergelijken met de cijfers uit het voorjaar. Toen werden enkel mensen getest die zo ziek waren dat ze in het ziekenhuis moesten opgenomen worden. Inmiddels zijn we sneller op de hoogte van nieuwe haarden en kunnen we korter op de bal spelen.” 

“Het virus is inmiddels ook veel beter behandelbaar dan in het begin, waardoor besmettingen minder vaak fataal aflopen. Een nulrisico op besmettingen, waarbij je het leven platlegt, hoeven we niet meer na te streven.  Dat is onmogelijk en onmenselijk. We moeten leren leven met het nieuwe coronavirus. Dat klinkt misschien fatalistisch, maar is het zeker niet.”

Week getalmd

Dat we met het virus moeten leren leven, in plaats van het aantal besmettingen met alle macht de kop proberen in te drukken: dat hoorde je tot nu toe vooral over de taalgrens verkondigen. En in alternatieve kringen. Nu horen we het van een vooraanstaand expert in ons gezondheidssysteem. 

“Ik heb er een week over gedaan om hiermee naar buiten te komen”, zegt Lieven Annemans. “Maar ik krijg meteen van alle kanten te horen dat ik vertolk wat veel mensen dachten. Voor alle duidelijkheid: ik ben geen non-believer. Ik sta nog altijd achter de algemene lockdown die in maart is uitgeroepen. We kenden het virus niet en angstwekkende beelden uit Italië toonden dat we onze ziekenhuiscapaciteit moesten beschermen.” 

“ We hebben intussen wel gezien dat die lockdown ook meer depressies veroorzaakte, meer armoede en dat onder andere een aantal nieuwe kankergevallen niet is gediagnosticeerd. Ondertussen weten we dat we met handhygiëne en afstand houden kunnen vermijden dat het virus zich als een lopend vuurtje verder verspreidt. In een smal straatje, waar het over de koppen lopen is, moet daar een mondmasker bij. Maar zeker niet in een lege straat, waar je alleen loopt. Ik hoop dat een aantal steden en gemeenten morgen inzien dat ze de algemene mondmaskerplicht beter herroepen. Daar is geen wetenschappelijke basis voor”.

Volgens Annemans is de slinger eind juli doorgeslagen. Als voorzitter van het maatschappelijk relancecomité wilde hij toen niet alleen de scholen open, maar ook het culturele leven laten heropstarten.
“Er is toen een overreactie geweest, uit vrees voor een nieuwe golf. Dat is menselijk. Maar men mag niet langer talmen met de heropstart van de cultuursector. Het is genoeg geweest. Mensen hebben recht op cultuur, net zoals ze recht hebben op werk of onderwijs. Dé uitdaging in deze tijden is evenwicht zoeken  en goede informatie geven. Bij te strenge maatregelen krijg je niet alleen overdreven angst maar ook een teveel aan foert-reacties. Het wordt net gevaarlijk als te veel mensen zeggen: ‘Foert, het kan me allemaal niet meer schelen. Ik geloof er toch niets van.’ Dat soort reacties moet je vermijden.”

Omgekeerde lockdown

Samen met honderd andere artsen en medici tekende Annemans een brief, waarin ze een omgekeerde lockdown vragen. De ondertekenaars waarschuwen er ook voor het coronavaccin niet te beschouwen als ultieme exitstrategie. 

“Met griepvaccinatie hebben we decennia ervaring. Uit overzichtsstudies blijkt dat men er in tien jaar tijd maar drie keer in geslaagd is een vaccin te ontwikkelen dat een efficiëntie van boven de 50 procent haalde. Waarom leggen we al de eieren in die mand? Kunnen we er niet beter voor zorgen dat onze maatschappij opnieuw naar het ‘oude normaal’ kan terugkeren, met een omgekeerde lockdown voor risicopatiënten? Kortom: bescherm diegenen die het nodig hebben, laat de rest van de populatie vrij bewegen. Als bevolking zouden we dan op eigen initiatief een mondmasker kunnen dragen, als griep in de familie circuleert en we dan op bezoek gaan.”

Net als bij ebola

Nog een bekend ondertekenaar van de brief is voormalig minister Reginald Moreels. “Dit is geen debat pro of contra coronamaatregelen, we willen selectievere maatregelen. Ik ben als humanitair chirurg verschillende keren naar Oost-Congo getrokken. Daar al stelde ik vast dat bij eenzijdige maatregelen tegen ebola de zorg voor andere zieken werd verwaarloosd, wat leidde tot meer sterfte en complicaties.”

Volgens Bernard Rentier (72), emeritus professor virologie en ererector van de Luikse universiteit, kan je beter het virus gecontroleerd laten circuleren, in plaats van mensen op te sluiten en de grenzen dicht te gooien tot de curve op nul staat. “Daarbij moeten kwetsbare groepen zoals ouderen maximaal worden beschermd. Qua mortaliteit valt deze pandemie trouwens te vergelijken met de Hongkonggriep die in 1968‑1969 wereldwijd meer dan een miljoen slachtoffers maakte.”

 U kunt de open brief hier lezen.