Het proces over de aanslagen op het tijdschrift Charlie Hebdo begint vandaag in Parijs. Naar aanleiding daarvan liet Van Tigchelt zijn licht schijnen op de terreurdreiging in België. “Er zijn altijd wel actieve dossiers, maar in de jaren 2016 en 2017 hadden we veel meer leads dan nu. Dat mag nu geen reden voor zelfgenoegzaamheid zijn: het werk is er niet makkelijker op geworden. Er is in ons land momenteel vooral dreiging van zogeheten ‘lone actors’. Dat zijn eenlingen die zich laten inspireren, gebruiken, misbruiken door extremistische ideologieën. Zulke ‘lone actors’ detecteren, is echter niet makkelijk.”

LEES OOK. Proces rond Charlie Hebdo start vandaag, maar is nu al onthoofd: de daders zijn dood, twee van de drie andere spilfiguren zijn nog op de vlucht (+)

Volgens Van Tigchelt is de voedingsbodem voor religieus extremisme nog steeds aanwezig in ons land. “De onvrede over hun maatschappelijke situatie is nog niet weg. Dit zijn ook geen buitenlandse strijders: we mogen niet vergeten dat dit ónze jongeren zijn, die geboren worden in Brussel, Antwerpen of Vilvoorde.”

Over de dreiging die uitgaat van Syriëstrijders klonk Van Tigchelt wel hoopvoller. “Het OCAD beheert een databank. Daarin zitten momenteel zo’n 130 teruggekeerde Syriëstrijders die ofwel in de gevangenis zitten, ofwel hun straf al hebben uitgezeten. Zij worden nog steeds opgevolgd. Daar zitten een aantal ideologische hardliners tussen, bij wie het moeilijk wordt om hen opnieuw te integreren in onze maatschappij. Maar gelukkig zijn ze niet allemaal zo ver heen: er zijn er ook al verschillende van onze lijsten geschrapt, omdat ze succesvol weer geïntegreerd zijn.”

Rechts-extremisme

Maar Van Tigchelt benadrukt dat de dreiging niet noodzakelijkerwijs uit islamistische hoek moet komen: “Die kan evenzeer uit rechts-extremistische hoek komen. Die beweging heeft momenteel de wind in de zeilen, en dat ons veel zorgen. Ze gebruiken dezelfde methodiek als de salafisten: complottheorieën waarin ze hun tegenstander demoniseren, die vernietigd moet worden, anders overleven we het niet.”

De sociale media spelen daarin volgens Van Tigchelt ook een grote rol: “Dat is een echte gamechanger op het vlak van terrorisme. Op die manier kan de dreiging uit alle windrichtingen komen. Kijk naar de dader van de aanslag in het Nieuw-Zeelandse Christchurch: diens manifest was gebaseerd op het werk van een Franse ‘filosoof’, hij verwees naar Anders Breivik, had rondgereisd in Europa, en zijn financiering was een wereldwijd gegeven. De wereldbevolking is nu eenmaal verbonden via het internet. Radicalisering is dus een internationaal gegeven geworden.”

Polarisering

Momenteel staan er volgens Van Tigchelt “een veertigtal” personen met rechts-extremistische sympathieën op de OCAD-lijst. “Maar nog belangrijker is dat we ook de maatschappelijke onderstroom opvolgen: de polarisering is dezer dagen groot. De uitdaging is dan ook hoe je diensten laat samenwerken, hoe je informatie laat uitwisselen zodat we dat in de gaten kunnen houden. Maar dat kunnen de inlichtingendiensten niet alleen, daar heb je een hele maatschappij voor nodig.”