Boris Johnson wil brexitakkoord schenden. Europese Commissie vraagt spoedoverleg

De vicevoorzitter van de Europese Commissie Maros Sefcovic zal vandaag naar Londen reizen om de Britse minister Michael Gove te ontmoeten voor een buitengewone bijeenkomst”, meldt EU-woordvoerder Eric Mamer op Twitter. Hij stelt dat de EU “duidelijkheid” verwacht van het Verenigd Koninkrijk.

"Ik vraag zo snel mogelijk een bijzondere bijeenkomst van het gemeenschappelijke comité over het uittredingsakkoord, zodat onze Britse partners details kunnen verstrekken en antwoorden kunnen geven op onze grote bekommernissen", zo deelde vicevoorzitter van de Commissie Maros Sefcovic gisteren alvast mee. Samen met de Britse minister Michael Gove leidt Sefcovic het gemeenschappelijke comité dat toeziet op de correcte uitvoering van het echtscheidingsakkoord dat de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk vorig jaar bereikten.

De Britse regering publiceerde gisteren een wetsontwerp dat de toepassing van het akkoord moet "verduidelijken". Minister voor Noord-Ierland Brandon Lewis heeft al erkend dat het ontwerp "op erg specifieke en beperkte wijze" zal afwijken van het Ierse protocol. Dat protocol, een steunpilaar van het akkoord, moet vermijden dat er grenscontroles nodig zijn aan de grens tussen EU-lidstaat Ierland en Noord-Ierland. Gevreesd wordt dat zo'n harde grens de spanningen tussen unionisten en republikeinen opnieuw zou kunnen aanwakkeren. 

Het protocol stipuleert daarom dat de vereiste controles op goederen uit de rest van het Verenigd Koninkrijk worden uitgevoerd op hun plaats van aankomst in Noord-Ierland. De relevante regelgeving in Noord-Ierland blijft afgestemd op de Europese en er worden Europese douanetarieven geheven indien het risico bestaat dat de goederen de grens met Ierland zullen oversteken. De regering wil nu in de Britse wetgeving een aantal provisies op vlak van staatssteun en douaneformaliteiten inschrijven die zouden afwijken van het protocol.

Dat zorgt voor onrust in het Europese kamp. "Heel bezorgd over aankondigingen van de Britse regering over haar intenties om het uittredingsakkoord te schenden", tweette Commissievoorzitter Ursula von der Leyen Vanmiddag. "Dit zou het internationale recht schenden en het vertrouwen ondermijnen. Pacta sunt servanda (Latijn voor afspraken moeten worden nagekomen, red.) = het fundament van welvarende toekomstige relaties." De Commissie verwacht dan ook dat het door beide partijen geratificeerde akkoord "volledig en tijdig" wordt uitgevoerd.

Tegelijkertijd wierp Johnson zich in het parlement in Londen op als beschermheer van "de integriteit van het Verenigd Koninkrijk en het Noord-Ierse vredesproces en de Goede Vrijdagakkoorden". "En om dat te doen, hebben we een wettelijk vangnet nodig dat ons land beschermt tegen extreme en irrationele interpretaties van het protocol die zouden kunnen leiden tot een grens in de Ierse Zee", aldus de Britse premier, die argumenteerde dat het wetsontwerp rimpelloze handel tussen Noord-Ierland en de rest van het Verenigd Koninkrijk moet verzekeren.

Het Schotse nationalistische parlementslid Ian Blackford wierp Johnson voor de voeten dat het wetsontwerp niet enkel het internationale akkoord schendt, maar ook de interne bevoegdheidsverdeling omdat het de controle van Londen over regionale financiën versterkt. "Dit is niets minder dan een aanval op het Schotse parlement." Zijn partijleider en Schots premier Nicola Sturgeon liet verstaan dat de nieuwe zet van Johnson enkel maar haar campagne voor een nieuw onafhankelijkheidsreferendum versterkt. 

In Ierland waarschuwde buitenlandminister Simon Coveney voor politieke brexit-spelletjes met Noord-Ierland. “Noord-Ierland is te fragiel en te belangrijk om als pion gebruikt te worden in de bredere brexitonderhandelingen", zo verwees Coveney naar de geblokkeerde onderhandelingen over een vrijhandelsakkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk, dat tot eind dit jaar nog steeds deel uitmaakt van de Europese douane-unie en de interne markt. 

Het Ierse protocol zou veel van zijn belang kunnen verliezen, indien Europeanen en Britten tegen het einde van het jaar een handelsakkoord kunnen bereiken dat wederzijdse douanetarieven vermijdt en de Britse regelgeving nauw afstemt op de Europese. De regering van Johnson staat echter op regelgevende soevereiniteit. De nieuwe demarche van Londen zet de handelsonderhandelingen, die momenteel in Londen aan de gang zijn, nog meer onder hoogspanning.