Is de openbare omroep te ‘woke’ aan het worden?

Marius Meremans: ‘Het zijn angsthazen geworden bij de openbare omroep’

Ja, de VRT schiet soms te snel in een kramp. Dat stelt Vlaams Parlementslid Marius Meremans (N-VA), lid van de commissie Cultuur, Media, Jeugd en Sport. Volgens hem brengt de openbare omroep te weinig meningen die afwijken van de mainstream. ‘Iedereen kan zich ergens door gekwetst voelen.’

“Ik vind dat men tegenwoordig wel erg snel in de kramp schiet. Ook bij de VRT zie je dat, bijvoorbeeld bij die uitzendingen van De kampioenen die geschrapt worden. Akkoord, daar komen stereotyperingen aan bod. Maar was dat niet net de bedoeling, om met die vooroordelen te lachen? Ik zag ook in de nieuwe reeks van Undercover dat er een Zwarte Piet in voorkomt die eigenlijk geen Zwarte Piet meer is. Waarschijnlijk om reactie te vermijden. Het zijn angsthazen geworden, vind ik.

“Kijk, ik ben in juli nog in Mons geweest. Je hebt daar een plakkaat ter nagedachtenis van kolonialen, en daaronder geeft men duiding over de historische context. Dat vind ik schitterend, en dat kun je evenzeer bij tv-programma’s. Net zoals de VRT soms waarschuwt dat er expliciete beelden komen, hadden ze even goed kunnen oplossen met een simpele disclaimer: ‘Deze aflevering had de bedoeling om vooroordelen over bepaalde minderheden uit te vergroten of in het belachelijke te trekken.’ Maar met censureren, wat bereik je daarmee?

“Ik snap dat mensen zich daardoor gekwetst kunnen voelen. Maar iedereen kan zich gekwetst voelen. Iemand als Balthazar Boma geeft de ene na de andere vrouwonvriendelijke opmerking in de serie. Moet je dan alle afleveringen weghalen? Moet je dan ook Hans Teeuwen niet meer uitzenden? Op den duur hebben mensen niet langer het gevoel dat de VRT er voor hen is.

“De VRT moet een afspiegeling zijn van de maatschappij. Als die maatschappij verandert, moet de VRT zich daaraan aanpassen. Ik vind het goed dat er steeds meer talentvolle mensen van buitenlandse origine op de openbare omroep komen. Maar diversiteit moet verder gaan dan dat. Waarom laat de VRT eens niet meer gepensioneerden hun zegje doen over de pensioenen? Ook mensen met een beperking komen te weinig aan bod. Ook dát is diversiteit. Op dat vlak vind ik Thuis wel een goed voorbeeld. Daar komen alle gelederen van de maatschappij in voor: ondernemers, cafébazen, homo’s en transgenders, alsook mensen van buitenlands origine.

“Die diversiteit moet er ook wel zijn op vlak van ideeën, terwijl ik vind dat de VRT te weinig meningen brengt die afwijken van de mainstream. Bij de actualiteitsprogramma’s heb je verschillende gezindtes die veel minder aan bod

komen. Neutraliteit moet de richting zijn. Mensen die bijvoorbeeld kritisch staan tegenover migratie komen veel minder aan bod. Terwijl dat issues zijn waar mensen van wakker liggen. Er zijn heel wat mensen die zich vergeten voelen door de politiek, maar ook door de media.”

Nadia Nsayi: ‘Wanneer komt eerste zwarte nieuwsanker op de VRT?’

Neen, de VRT is absoluut niet té woke. Dat zegt politicologe en auteur (‘Dochter van de dekolonisatie’) Nadia Nsayi. Zij vindt dat de openbare omroep juist een voortrekkersrol moet spelen. Nsayi merkt bij veel vrienden een bepaald wantrouwen tegenover de VRT. ‘Daarom moet de openbare omroep meer perspectieven aan bod laten komen.’

“Ik denk dat we moeten beseffen dat het passé is om nieuws gewoon brengen zoals we altijd gedaan hebben. Bij nieuwsberichten moet je met je redactie nadenken over hoe die kunnen overkomen bij bepaalde groepen in de samenleving. Was het nodig, bijvoorbeeld, om zoveel aandacht te geven aan die relschoppers in Blankenberge? Beelden hebben een grote impact, dus moet je daar als redactie goed over nadenken. Maar alle redactionele keuzes die je maakt, worden natuurlijk bepaald door wie je tewerkstelt. Met een hoofdzakelijk witte redactie krijg je dus ook vooral een wit, eurocentrisch perspectief. De VRT moet daarin een statement durven maken, door actief mensen van andere groepen aan te werven. Wanneer komt het eerste zwarte nieuwsanker op onze zenders?

“Ik merk bij veel zwarte vrienden van mij een bepaald wantrouwen tegenover de VRT. Het is aan de VRT om die kloof, ook met andere groepen in de samenleving te dichten door meer perspectieven aan bod te laten komen. Veel meer nog dan andere mediakanalen zou de VRT als openbare omroep daarin een voortrekkersrol moeten spelen. Het programma Kinderen van de kolonie vond ik een goed voorbeeld. Daarin komen verschillende mensen, zowel uit Congo als België, aan bod waardoor de kijker een genuanceerd verhaal krijgt. Bij andere gevoelige thema’s, zoals de Black Lives Matter- protesten, zou je als redactie je oor te luisteren kunnen leggen bij organisaties die expertise hebben op dat vlak.

“Die afleveringen van De kampioenen hadden voor mij dan weer niet geschrapt moeten worden. Ik denk niet dat veel zwarte activisten daar wakker van liggen. Je bereikt er ook het omgekeerde effect mee. Toen ik daarover las, ben ik meteen zo’n aflevering online gaan opzoeken. Als curator beeldvorming bij het MAS vind ik scènes uit F.C. De kampioenen interessant om aan te tonen hoe problematisch de beeldvorming daarin is.

“Ik vermoed dat de VRT een reactie heeft willen vermijden door daarop te anticiperen. Ik had het moediger gevonden als ze de aflevering hadden behouden, maar er een statement aan hadden toegevoegd: ‘We beseffen dat er zaken in deze aflevering voorkomen die in de huidige context niet meer kunnen.’ Dan toon je de kijker dat je er rekening mee houdt. Wat je nu krijgt, is dat er een hele groep mensen is die misschien met een andere bril naar die aflevering kijkt en het racisme daarin niet meteen herkent, niets begrijpt van die beslissing.

“Het is normaal dat als de samen­leving evolueert, er ook meer kritische stemmen komen. Dat is democratische vooruitgang. We moeten vooral niet evolueren naar een samenleving waarin we alles dat problematisch is zomaar in de kelder gaan stoppen.”