CD&V ziet haar vrees uitkomen: N-VA is al begonnen met vechtfederalisme

“Als de federale regering gascentrales wil bouwen, dan heeft ze een vergunning nodig van Vlaanderen. Dan zal ze dus ook rekening moeten houden met de leidende partij in de Vlaamse regering.” Energieminister Zuhal Demir (N-VA) stuurde zaterdag op Radio 1 een forse waarschuwing uit naar haar Vlaamse coalitiepartners Open Vld en CD&V, die momenteel een federale regering proberen te vormen met MR, PS, sp.a, Groen en Ecolo.

“Op Vlaams niveau hebben we samen beslist dat de betaalbaarheid van de energiefactuur belangrijk is. Als men nu federaal kiest om de kerncentrales te sluiten, dan zal dat 100 miljoen euro extra kosten. Wie gaat dat betalen?”, werpt Demir op. De Limburgse is niet van plan om de Vlaming op kosten te jagen. 

Voor CD&V is dit meer dan de rel van de dag. De partij is een koele minnaar van Vivaldi en hield meer dan een jaar vast aan haar eis dat de volgende federale regering over een Vlaamse meerderheid moet beschikken, dus mét N-VA. Maar na de mislukking van Bart De Wever (N-VA) en Paul Magnette (PS) maakte partijvoorzitter Joachim Coens begin september toch de bocht. Een keuze die nog steeds niet volledig gedragen wordt binnen de partij. 

Die scepsis is terecht. De christendemocraten en de liberalen maakten vorig jaar op Vlaams niveau een centrumrechts regeerakkoord met N-VA. Nu moeten ze op federaal niveau met socialisten en groenen een (veel) linkser akkoord smeden. Dat deze twee visies zullen botsen, is haast onvermijdelijk. Het is de reden waarom Vlaams CD&V-boegbeeld Hilde Crevits tot voor kort op de rem stond voor Vivaldi. “We moeten af van vechtfederalisme”, zei ze in augustus.

Gouden tijden

Neem nu de activering van werklozen. Vlaanderen maakt daar een prioriteit van, maar is op dat vlak ook afhankelijk van het federale beleid. Of kijk naar migratie. “Het worden gouden tijden voor mensensmokkelaars”, voorspelt N-VA-kopstuk Theo Francken. Volgens hem zal er nooit een structurele oplossing voor illegale migratie komen als Groen en Ecolo mee in de regering zitten. Vlaanderen, daarentegen, maakt werk van een strenger inburgeringstraject voor nieuwkomers.

Bleef het voordien bij dreigementen vanuit Vlaams-nationalistische hoek, dan maakt Demir nu wel duidelijk dat het er de komende jaren stevig aan toe zal gaan tussen Vivaldi en haar oppositie. Ook als dat betekent dat de Vlaamse regering van Jan Jambon (N-VA) daarvoor een prijs moet betalen. “Ja, dat is een patstelling. Maar wie heeft die veroorzaakt? Wie heeft deze situatie gewild? Wij helemaal niet”, stelt Demir.

Bij CD&V zeggen ze dat ze zich niet laten doen. “Demir heeft in december nog een traject voor investeringen in gascentrales aangekondigd”, zegt Vlaams Parlementslid Robrecht Bothuyne (CD&V). “Dat ze die nu uit partijpolitieke overwegingen zou blokkeren, is ongeloofwaardig en ontoelaatbaar. Bovendien is het in strijd met het Vlaams regeerakkoord, dat beloofde werk te maken van vlotte vergunningsprocedures.” De CD&V’er spreekt van “een slecht signaal” en hoopt dat het hierbij blijft.

Toch beseffen de christendemocraten welke bui hun boven het hoofd hangt. Nog voordat de inhoudelijke onderhandelingen van Vivaldi afgerond zijn, zet N-VA druk op een van de moeilijkste beslissingen die ze de komende dagen en weken moeten nemen: de bevestiging van de kernuitstap. De christendemocraten zitten daarmee gekneld tussen de N-VA, die de kernuitstap wil uitstellen, en de ecologisten, voor wie de kernuitstap in 2025 het uitgangspunt blijft.

“Het sterkt ons in de overtuiging dat het toekomstige federale regeerakkoord best in lijn ligt met het Vlaamse”, zegt Bothuyne.

Eerste clash

En de liberalen? Zij laten zich niet opjagen door N-VA, zegt Vlaams Parlementslid Willem-Frederik Schiltz. “Ik denk niet dat het zin heeft om in de loopgraven te kruipen. Hoe beter de verschillende regeringen samenwerken, hoe goedkoper het is voor de mensen en hoe sneller we resultaten kunnen voorleggen.” 

In welke mate Open Vld en CD&V daadwerkelijk bestand zijn tegen de torpedo’s van N-VA zal komende donderdag duidelijk worden. Premier Sophie Wilmès (MR) had zes maanden geleden beloofd om op die dag het vertrouwen van de Kamer te vragen. Maar omdat de formatie trager verloopt dan verwacht – onder meer door de coronabesmetting van preformateur Egbert Lachaert (Open Vld) – hebben de Vivaldi-partijen onderling beslist om de vertrouwensstemming uit te stellen tot 1 oktober.

Voor Vlaams Belang en N-VA wordt dit de eerste clash met Vivaldi. Zo wil Vlaams Belang een motie van wantrouwen indienen. Bij N-VA beraden ze zich nog over hun aanpak. “Wij denken alleszins dat het logisch zou zijn dat de premier haar woord houdt”, zegt fractiewoordvoerder Elias Kartout.

Voor de Vivaldisten geldt één opdracht: het hoofd koel houden. Op 21 september leggen preformateurs Lachaert en Conner Rousseau (sp.a) hun eindverslag voor aan de koning. Tegen dan moeten ze de belangrijkste inhoudelijke knopen hebben doorgehakt en moeten ze ook hebben beslist wie deze regering mag leiden. Tien dagen later, op 1 oktober, moet de nieuwe regering klaar zijn.