Omstreden Wit-Russische president Loekasjenko klampt zich vast aan Russische "grote broer"

De persoonlijke ontvangst door de Russische president Poetin is voor Loekasjenko een grote opsteker. Hij kan laten zien dat hij het zich gerust kan permitteren om naar het buitenland te reizen, ondanks de dagelijkse grote protesten in Wit-Rusland die nu al vijf weken duren.

Loekasjenko liet zich de laatste tijd zien in legeruitrustig met een kalasjnikov in de hand voor zijn paleis. Maar vandaag wordt hij door Poetin ontvangen als wettelijke president van Wit-Rusland. En dat terwijl de EU hem niet eens erkent als verkozen leider.

Bekijk het verslag uit "Het Journaal" hier en lees voort onder de video:

Loekasjenko heeft bovendien ook geld nodig. Zonder steun redt de Wit-Russische economie het niet. Vóór de presidentsverkiezingen van 9 augustus liepen er onderhandelingen met het IMF over een lening om de gevolgen van de coronacrisis in Wit-Rusland aan te pakken (ook al ontkende de president nagenoeg het bestaan van het virus). Maar sinds de internationale gemeenschap Loekasjenko beschuldigt van massale fraude bij die verkiezingen, lijkt er van een IMF-lening niet veel in huis te komen.

Daarom vroeg Loekasjenko zijn bondgenoot Poetin ook om een lening. De Russische president beloofde hem daarnet een krediet van 1,5 miljard dollar (1,26 miljard euro). Zo kan Loekasjenko zijn economie voorlopig misschien wel redden en zijn loyale ordetroepen en vrienden tevreden houden. Maar wat Loekasjenko daarvoor in ruil beloofde, is niet duidelijk.

Loekasjenko zei voor zijn ontmoeting met Poetin dat "de gebeurtenissen van de afgelopen weken hebben getoond dat we dichter bij onze grote broer moeten blijven." Nu Loekasjenko zodanig verzwakt is, geen vrienden in het Westen meer heeft en Poetin zijn laatste reddingsboei blijkt, vrezen zijn tegenstanders dat hij bereid is om de onafhankelijkheid van Wit-Rusland op het spel te zetten. De Russische president Poetin wil al lang een verregaande integratie van Wit-Rusland in Rusland, in een gezamenlijke Uniestaat. Loekasjenko had zich daar altijd tegen verzet. Tot nu.

De gevluchte Wit-Russische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja liet vanuit Litouwen weten dat voor de oppositie elke beslissing van Loekasjenko betekenisloos is: "Ik wil Vladimir Poetin eraan herinneren dat wat jullie ook overeenkomen in Sotsji, dit geen enkele wettelijke basis zal hebben. Alle overeenkomsten ondertekend door de illegitieme Loekasjenko zullen teruggedraaid worden door de nieuwe regering." En ze voegt eraan toe: "Ik vind het heel jammer dat u [Poetin] ervoor gekozen hebt te praten met de dictator, en niet met het Wit-Russische volk."

Hoe hard de Wit-Russische oppositie ook zijn best heeft gedaan om van dit conflict geen geopolitieke kwestie te maken, dreigt het dat toch meer en meer te worden. Loekasjenko spreekt enkel met Poetin - als Merkel belt, neemt hij de telefoon niet op - en de oppositie spreekt enkel met het Westen - Rusland noemt de oppositie "illegaal" en "anti-Russisch".

Loekasjenko is overigens niet dé grote vriend van Poetin. Hij heeft hem in het verleden te vaak tegengewerkt. Dat Poetin zelf ook verveeld zit met de huidige situatie, blijkt uit de ontvangst van Loekasjenko. De Wit-Russische leider werd op de luchthaven opgewacht door de gouverneur van Krasnodar - een significant veel lagere functie dan die van president. En ook de houding van Poetin sprak boekdelen. Voor de draaiende camera's zat hij wijdbeens verveeld voor zich uit te staren, zijn das goed te leggen en met zijn voeten te wippen. De ellenlange uitleg van Loekasjenko kon hem duidelijk maar matig boeien.

Toch kiest Poetin voor Loekasjenko, voorlopig toch. Want voor Poetin dreigt hier ook gevaar. Hij kan een groot deel van de Wit-Russische bevolking tegen zich krijgen, terwijl Wit-Russen doorgaans erg dicht bij hun oosterburen staan. Een onvrijwillige integratie in Rusland zou de situatie in Wit-Rusland ook alleen maar meer kunnen ontwrichten en de protesten aanwakkeren. En wat Poetin misschien wel het minst van al wil, is aanhoudend straatprotest in een buurland, dat als voorbeeld zou kunnen dienen voor zijn land.

Misschien daarom ook dat Poetin vanmiddag nog eens benadrukte dat hij de grondwetswijzigingen die Loekasjenko al eens schoorvoetend had voorgesteld, steunt. Volgens Russische analisten zou hij ervoor willen zorgen dat Loekasjenko zijn beloftes nakomt, om zo op termijn een zachte machtsoverdracht in gang te zetten, waarbij Poetin de controle over de situatie behoudt.