Strijd om de Zestien barst los: De Croo, Magnette, Geens of toch Wilmès?

Tijd om rond de pot draaien is er alvast niet meer. De partijvoorzitters willen ten laatste tegen maandag weten wie de coalitie liberalen, groenen, socialisten en CD&V gaat leiden. Die dag moet de koning een formateur aanstellen, hij of zij zal later vervellen tot premier. 

Als de kwestie nu niet getrancheerd wordt, komt de deadline van Vivaldi in gevaar. Het plan is om tegen 1 oktober een regeerverklaring af te leggen in het parlement. Dat is erg dichtbij, zeker als de zeven partijen voordien nog hun leden moeten consulteren op een (digitaal) ledencongres. 

Wilmès

Ondanks druk van MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez beseffen de Franstalige liberalen stilaan dat de rol van Sophie Wilmès als premier is uitgespeeld. Ze mikken voor haar op een mooie ministerportefeuille, zoals Buitenlandse Zaken. Het zou Bouchez meer kans geven om uit haar schaduw te treden en zich voluit te profileren als partijvoorzitter. “Er kan nu eenmaal maar één de nummer één zijn in de partij”, klinkt het intern.

Puur rekenkundig heeft PS-voorzitter Paul Magnette de beste kansen. Hij komt uit de grootste partij binnen Vivaldi en de socialisten vormen de grootste politieke familie. Hij is tweetalig, heeft genoeg politieke ervaring en zijn partij wil ervoor gaan. Alleen: Bouchez is vast besloten om zijn kop ervoor te leggen. Hij ziet Magnette als zijn grootste rivaal in Franstalig België. Bovendien leeft in de Wetstraat het gevoel dat het tijd is voor een Vlaamse premier – na Wilmès, Charles Michel (MR) en Elio Di Rupo (PS). 

Vlaams

Bij CD&V, in stemmenaantal de grootste Vlaamse partij, hebben ze hun vicepremier Koen Geens al een poosje klaarzitten. Zijn probleem is dat hij voor de groenen en socialisten niet de geknipte man is om het nieuwe project te leiden. Te weinig dynamisch, te veel politiek-oude-stijl, oordelen ze. CD&V laat echter Geens niet los. Al is het maar om de prijs op te drijven. De partij houdt rekening met plan B, waarbij twee zware ministerportefeuilles in ruil worden geclaimd. Als een Vlaamse partij straks de premier levert, zal die het moeten stellen met één kleine ministerpost.  

Tot slot is er Open Vld-vicepremier Alexander De Croo. Hij is ook vlot tweetalig en heeft ervaring te koop. Het is ‘zijn’ voorzitter Egbert Lachaert die de Vivaldi-onderhandelingen op de rails zette. In zijn nadeel: Open Vld is met twaalf zetels even groot als CD&V, maar haalde minder stemmen binnen. Ook zijn de liberalen pas de tweede politieke familie. Toch wordt hij door verschillende bronnen de meeste kansen toegedicht. “Wie zijn geld op De Croo zet, kan wel eens gelijk krijgen”, klinkt het bij een onderhandelaar.

Let wel: de strijd is nog niet beslecht en blijft ingewikkeld. Wie de premier levert, krijgt veel zichtbaarheid, maar zal onvermijdelijk toegevingen moeten doen in de vele belangrijke dossiers die nog open liggen. Het is de toekomstige premier die traditioneel de laatste inhoudelijke kloven moet overspannen.

Succes

Wie straks ook formateur/premier wordt, hij of zij staat voor een monumentale taak om van Vivaldi een succes te maken. Er zal een XL-portie vernuft nodig zijn om de onuitgegeven coalitie bij elkaar te houden tot 2024. CD&V kampt al weken met interne verdeeldheid over Vivaldi. Open Vld voelt de hete adem van N-VA en Vlaams Belang in de nek. Groen en Ecolo willen zich maar al te graag bewijzen aan het linkse electoraat. PS en MR strijden in Franstalig België om het marktleiderschap.

Bijkomend probleem: het regeerakkoord zal niet tot in de puntjes uitgeschreven zijn. Daarvoor ontbreekt – na vijftien maanden formeren – alsnog de tijd. De premier zal dus geregeld moeten improviseren. “We moeten vertrekken. We hebben geen andere keuze”, zegt een Franstalige onderhandelaar. “Het is ons laatste kans. Als we falen, worden bij de volgende verkiezingen N-VA en Vlaams Belang alleen maar groter en blokkeert het land volledig.”