Loekasjenko laat zich stiekem beëdigen tot president van Wit-Rusland
Aleksandr Loekasjenko heeft zichzelf in een vooraf geheim gehouden ceremonie laten beëdigen als president. Lidstaten van de Europese Unie erkennen Loekasjenko’s presidentschap niet langer, maar raken het na anderhalve maand van vervalste verkiezingen, arrestaties en martelingen nog steeds niet eens over sancties.
Straten in Minsk waren woensdagochtend afgesloten, zodat Loekasjenko in een colonne naar het Onafhankelijkheidspaleis kon racen. Daar waren enkele honderden van zijn medestanders getuige van de flitsceremonie, aldus staatspersbureau Belta. Met zijn rechterhand op de grondwet zwoer Loekasjenko onder meer ‘de rechten en vrijheden van mensen en burgers te respecteren en te beschermen’.
De oppositie noemt de beëdiging een staatsgreep. De inauguratie van een president moet volgens de Wit-Russische wet van tevoren worden aangekondigd. Maar het grootste bezwaar van de oppositie is dat Loekasjenko geen recht heeft op een zesde termijn. Honderdduizenden Wit-Russen protesteren sinds de vervalste verkiezingen van 9 augustus, ondanks aanhoudende vervolgingen en mishandelingen van vreedzame demonstranten.
De beëdiging betekent ook dat Loekasjenko’s vijfde presidentstermijn is afgelopen en dat de EU en verscheidene landen hem niet langer als president beschouwen. De woordvoerder van de Duitse bondskanselier Merkel noemde de geheimhouding van Loekasjenko’s ceremonie ‘veelzeggend’.
‘Farce’
‘Wat een farce’, schreef de Litouwse minister van Buitenlandse Zaken Linas Linkevicius op Twitter. ‘Vervalste verkiezingen. Een nep-inauguratie. De voormalige president van Wit-Rusland wordt er niet minder voormalig van, integendeel.’
Maar de kritiek uit de Europese Unie beperkt zich tot woorden. De EU kan het niet eens worden over sancties tegen Loekasjenko’s regime. Cyprus, een land met nauwe betrekkingen tot Loekasjenko’s bondgenoot Rusland, blokkeerde maandag EU-sancties. De Cypriotische regering wilde alleen instemmen als er ook sancties komen tegen Turkije wegens boringen voor de kust van Cyprus.
Een oproep van de Wit-Russische oppositieleider Svetlana Tichanovskaja aan EU-buitenlandministers om ‘dapperder te zijn’ sorteerde geen effect. In het Europees Parlement toonde Tichanovskaja foto’s van een man met zware verwondingen, opgelopen tijdens gevangenschap na deelname aan een vreedzame demonstratie. EU-buitenlandchef Josep Borrell zei eerder dat de Europese Unie haar geloofwaardigheid verliest als ze de verkiezingsfraude en repressie van Loekasjenko’s regime onbestraft laat.
Razendsnelle integratie met Rusland
Terwijl de EU vergadert, zet Loekasjenko grote stappen richting integratie met Rusland. Goede verhoudingen met Europa zijn niet langer een doel, zei de voorzitter van de buitenlandcommissie in het WitRussische parlement maandag. De nieuwe ‘topprioriteit’ is economische en militaire integratie met Rusland in het kader van een toekomstige uniestaat. Die uniestaat geeft president Poetin grote invloed op binnenlandse aangelegenheden. De integratie verloopt razendsnel: de landen houden militaire oefeningen onder de naam ‘Slavische Broederschap’ en kondigden deze week al een gedeeld belastingstelsel aan.
Demonstranten zien niets in een uniestaat en waagden zich woensdag weer op straat. De autoriteiten grepen opnieuw in en arresteerden onder meer de hoofdredacteur van Nasja Niva, een van de laatst overgebleven onafhankelijke mediaorganisaties in Wit-Rusland.
De Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties stemde afgelopen vrijdag in met verscherpt onderzoek naar martelingen en arrestaties door Loekasjenko’s regime. Volgens de voorzitter van de onderzoekscommissie zijn er minstens 10.000 mensen in Wit-Rusland onterecht gearresteerd. De commissie heeft 500 meldingen van marteling ontvangen. Zeker zes demonstranten zijn omgekomen.