Er bestaat weinig twijfel: Magnette en de PS gaan voor de 16

Bijna 22 maanden na het ontslag van de regering-Michel en anderhalf jaar na de verkiezingen van 26 mei 2019 lijkt een ‘echte’ regering in de maak. Eindelijk. De partijen van de toekomstige meerderheid zijn nu hun zaakjes aan het regelen. 

Het eerste wat ze tijdens de door Alexander De Croo (Open Vld) en Paul Magnette (PS) geleide formatie moeten proberen, is zo veel mogelijk hun eigen stempel op het regeerakkoord te drukken en te beletten dat de partners hetzelfde doen. Daarna moeten ze het eens worden over de verdeling van de ministerposten. Afspraken maken volstaat niet, je moet ze ook kunnen verkopen. De communicatiediensten van de partijen maken zich dus klaar om hun eigen overwinningen in de verf te zetten en de praatjes van de partners af te zwakken. Die fase is cruciaal, nu de schijn meer dan ooit belangrijker is dan de waarheid. 

Daarna komen de congressen over een regeringsdeelname. Ze zullen plaatsvinden in omstandigheden die een ernstige en kritische analyse bemoeilijken, maar toch zal het interessant zijn om te zien of sommige partijen problemen krijgen met hun basis.

Net als de andere partijen zal de PS een aantal delicate keuzes moeten maken in termen van doelstellingen en strategie. Een grote vraag is of ze het meest te winnen heeft bij het premierschap, of bij één of twee ministeries die fundamenteel zijn voor de thema’s die haar na aan het hart liggen. In werkelijkheid is dat een nepdilemma, want de vraag wordt niet echt in de partijorganen besproken. Er wordt trouwens weinig gedebatteerd in die organen. In feite is het Magnette die samen met zijn kleine team de dynamiek en de keuze bepaalt. In de huidige discussie bestaat er weinig twijfel dat, als de keuze moet worden gemaakt, Magnette en dus de PS voor de Wetstraat 16 zullen gaan.

De reden is eenvoudig. Zelfs vandaag, nu het wel en wee van de Belgische federatie de gemoederen matig beroert, is de functie van premier nog altijd de aantrekkelijkste post. Hij geeft je de grootste zichtbaarheid, de grootste bekendheid, de grootste mediadekking. Hoe weersta je aan die verleiding? 

Bovendien heeft het premierschap in de afgelopen jaren een nieuwe dimensie gekregen: de internationale uitstraling. De eerste ministers van de lidstaten (voor Frankrijk het staatshoofd) komen regelmatig met hun collega’s samen om de staat van de Europese Unie en de wereldpolitiek te bespreken. De Belgische premier mag dankzij de status van Brussel als internationale hoofdstad op tijd en stond de groten van deze wereld ontvangen. De functie heeft dus een unieke aura.

Blijk van erkenning

Maar wat betekent het premierschap voor de partij? Dat is niet zo duidelijk. De 16 geeft je natuurlijk een cruciale positie om controle uit te oefenen en in de kijker te lopen. Anderzijds moet een premier bemiddelaar spelen, wat in deze coalitie van zeven partijen een hele klus zal zijn. We weten dat de partij die bemiddelt haar eigen standpunten minder goed kan doen gelden, wat gevaarlijk is voor de PS. Bovendien zou ze een prijs moeten betalen voor de 16: ze zal zich tevreden moeten stellen met minder belangrijke ministeries. Als Magnette eerste minister mag worden, zal de partij, gelet op de verkiezingsuitslag, haar zes coalitiepartners de eerste keuze moeten geven.

Het premierschap zou natuurlijk voor de PS zowel een blijk van erkenning als een bron van trots zijn – althans in het begin. Maar het zou ook veel onzekerheden en risico’s meebrengen. De toestand van de socialistische partij is op zijn zachtst gezegd kritiek. In mei 2019 incasseerde ze haar slechtste verkiezingsresultaat sinds de invoering van het algemeen stemrecht, nadat ze in de gemeente- en provincieverkiezingen van oktober 2018 al een rampzalig resultaat had geboekt. Na die twee pijnlijke nederlagen heeft ze geen noemenswaardige dynamiek aan de dag gelegd. Ze heeft nu minder dan 50.000 betalende leden en ze zit in de tang tussen twee concurrenten die haar zware klappen toebrengen; de PTB kost haar kiezers bij de arbeiders, Ecolo bij de middenklasse. 

Wat niet wegneemt dat, nogmaals, de keuze al gemaakt is. Als Paul Magnette zijn intrek kan nemen in de Wetstraat 16 zal hij dat doen. Het is zijn droom.