Vivaldi worstelt met ‘de grote schrapoefening’

“De grote schrapoefening”, zo verwoordt een partijvoorzitter de uitdaging die de onderhandelaars nog voor zich hebben liggen. De voorbije dagen is hard gedebatteerd, maar de moeilijkste discussie moet nog gevoerd worden. De coalitie van socialisten, liberalen, groenen en CD&V heeft een wishlist met beleidsmaatregelen die alles samen bijna 11 miljard euro kosten. Er is evenwel maar ruimte voor 3 tot 6 miljard aan nieuw beleid. Volgens de liberalen “maximum 4 miljard euro”. Er moet dus nog flink geknipt worden.

Het was de bedoeling van de formateurs Alexander De Croo (Open Vld) en Paul Magnette (PS) om vanavond rond 18 uur met de contouren van een akkoord naar de koning te trekken, maar dat lijkt moeilijk te worden. Volgens verschillende bronnen ziet het ernaar uit dat de onderhandelingen vandaag opnieuw de nacht in zullen gaan, na een beleefdheidsbezoekje aan het Paleis. “Er is nog veel werk. Het moet goed gebeuren”, luidt het.

Niet alleen de budgettaire knopen moeten nog doorgehakt worden, ook het premierschap en de ministerposten moeten nog verdeeld. De Croo lijkt de beste kansen te maken op de Zestien, maar in dat geval zullen de liberalen wellicht inhoudelijke toegevingen moeten doen. “Over de ministerposten houdt iedereen voorlopig de kaarten op de borst. Wie zijn prioriteiten nu al bekend maakt, zal ze straks heel duur betalen”, reageert een onderhandelaar. Volgens meerdere bronnen moet aan de onderhandelingstafel zelf voorlopig nog het eerste woord vallen over de verdeling van de topfuncties.

Spoorwegen

Het verlanglijstje van Vivaldi bevat onder meer een financiële injectie van een half miljard voor Justitie – uittredend minister Koen Geens (CD&V) liet vorig jaar nog verstaan dat het departement nood had aan 750 miljoen. Ook NMBS en Infrabel zien mogelijk een zak geld naar zich toe komen. Voor de gezinnen springt vooral verlengd vaderschapsverlof in het oog, en een verdubbeling van de belastingvrije schijf voor kinderen ten laste.

Over de kernuitstap lijkt een akkoord in de maak, zoals De Morgen al eerder berichtte. De sluiting van de kerncentrales blijft behouden, en er wordt geïnvesteerd in nieuwe energiecentrales. De factuur voor de gezinnen zou daarbij niet hoger mogen uitvallen, maar dat betekent wel een aanzienlijke kostenlast op de begroting.

Maar al die elementen zijn nog heel erg onder voorbehoud. Deze voormiddag werden de niet-budgettaire knopen doorgehakt, later vandaag worden er wel centen geteld. Ook de randvoorwaarden bij het minimumpensioen van 1.500 euro zullen dan bepaald worden. De formateurs zullen een evenwicht moeten zoeken waarbij iedere partij inbindt, maar iedereen ook met een trofee de onderhandelingstafel kan verlaten.

Zondagnacht werd nog flink gebakkeleid over het institutionele – voor CD&V is dat thema van essentieel belang. De christendemocraten willen dat er richting 2024 een staatshervorming komt waarbij onder meer de gezondheidszorg naar de regio’s schuift. Maar vooral Ecolo wil dat de optie opengehouden wordt om bij een communautaire hervorming bepaalde departementen te herfederaliseren.

Breedste schouders

Wellicht zullen heel wat maatregelen ook niet tot in de details uitgewerkt worden. Het regeerakkoord zal op bepaalde domeinen vooral uit grote lijnen en principeakkoorden bestaan, die later verder ingekleurd kunnen worden. De voorbije dagen hamerden de socialisten erop dat in de fiscaliteit de zwaarste lasten gedragen moeten worden door ‘de breedste schouders’. Maar heel concreet zal het regeerakkoord op dat vlak niet worden. De socialisten maken zich echter sterk dat de overeengekomen formuleringen “meer dan voldoende garantie” bieden om bij toekomstige begrotingsconclaven op zoek te gaan naar een vorm van vermogensbelasting.

De socialisten lijken zo wel een risico te nemen. In de vorige regering jaagde CD&V - toen nog als meest linkse partner in de coalitie - vijf jaar tevergeefs op een vermogens(winst)belasting die naam waardig. Het kwam er uiteindelijk niet van, ondanks een aantal hoogoplopende ruzies tijdens begrotingsconclaven.

Opvallend: het regeerakkoord zou ook voorzichtige een opening maken voor het weghalen van de kernwapens uit Kleine Brogel. De tekst zal een expliciete verwijzing bevatten naar het TPNW, een internationaal verdrag voor een verbod op kernwapens. Volgens een onderhandelaar wordt dat in het regeerakkoord dat ons land zal “onderzoeken welke rol België kan spelen in het verdrag”.

Dat wil niet zeggen dat België het kernwapenverdrag de komende jaren ook daadwerkelijk zal ondertekenen. Maar symbolisch is het zinnetje in het regeerakkoord niet onbelangrijk: het opent de discussie over de kernwapens in ons land. “We zetten een eerste stap naar een kernwapenvrij België,” aldus een onderhandelaar. Al is het maar de vraag wat een verwijdering van de kernwapens betekent voor de begroting: mogelijk eist de NAVO dan dat ons land meer geld in Defensie pompt. De Belgische legerleiding vraagt sowieso 2,4 miljard euro extra de komende legislatuur, om de krijgsmacht inzetbaar te houden.