Open Vld en sp.a spreken elkaar nu al tegen over minimumpensioen

Een minimumpensioen van 1.500 euro is een van de opvallendste beloftes van de nieuwbakken Vivaldi-regering. Een trofee waar de socialisten graag mee pronken - al was het maar om de bomma van voorzitter Conner Rousseau gerust te stellen. Maar al snel rees onduidelijkheid: gaat het om een netto of bruto bedrag? En wanneer gaat het pensioen omhoog? Het formatie-akkoord brengt weinig duidelijkheid. We citeren:

“Het minimumpensioen zal geleidelijk worden opgetrokken (volledige en onvolledige loopbaan) richting 1.500 euro netto voor een volledige loopbaan (in geval van een onvolledige loopbaan wordt dit bedrag pro rata verminderd met het verschil tussen 45 jaar en de loopbaan).”

Een timing staat er niet. ‘Netto’ staat er wel. Net als het woord ‘richting’. Het minimumpensioen zal evolueren ‘richting’ een bedrag van 1.500 euro. Er is dus geen garantie dat het ook effectief 1.500 euro zal bedragen.

Hallo, sp.a? “Tegen het einde van de legislatuur zal het minimumpensioen 1.500 euro netto bedragen.” Oké, helder.

Klopt dat, Open Vld? “Er is een budgettaire enveloppe van iets meer dan twee miljard voorzien om de laagste pensioenen op te trekken. De regeringen Di Rupo en Michel hebben dat gedaan, deze regering zal het ook doen.” Over het bedrag van 1.500 euro, netto of bruto wil de partijwoordvoerder niet spreken. “Ik zeg: we gaan een forse injectie geven aan de laagste pensioenen. Alle andere modaliteiten liggen nog niet vast.”

Ook arbeidseconoom Stijn Baert (Universiteit Gent) blijft enigszins verward achter. “In het hele akkoord zie je veel doelstellingen, maar nergens pint de regering zich echt op vast. Er is altijd wel een woordje waarmee ze een slag om de arm houdt, zoals die ‘richting’. Daarmee weten we niet veel. Anderzijds is 1.500 een van de weinige concrete cijfers in de tekst en wordt er heel wat budget voor uitgetrokken, dus het is wel duidelijk dat er iets zal veranderen.”

Voor de hele pensioenkwestie voorziet de regering ruim twee miljard euro. Veel geld, maar volgens een eerdere berekening van het Federaal Planbureau ruim onvoldoende om iedereen met een volledige loopbaan een minimumpensioen van 1.500 euro te geven. Hoe dan ook zal het bestaande minimumpensioen de komende jaren alleszins stijgen. Voor een werknemer bedraagt dat nu 1.291 euro als die er een loopbaan van minstens 45 jaar heeft opzitten. De Vlaamse socialisten wilden daar 42 jaar van maken, maar dat is niet gebeurd. Let wel: een loopbaan van 45 jaar wil niet zeggen dat je effectief 45 jaar moet hebben gewerkt. Ook ouderverlof, ziekte- en werkloosheidsperiodes worden hierin meegerekend. Over die zogenaamde gelijkgestelde periodes wordt in het formatie-akkoord niet gesproken.

Baert zegt dat er veel zal afhangen van de precieze voorwaarden waaraan zo’n loopbaan moet voldoen. “Als de regering het minimumpensioen van zoveel mogelijk mensen wil verhogen en dus geen al te strenge voorwaarden stelt, zullen de hardst werkenden verhoudingsgewijs minder krijgen dan wanneer het aantal effectief gewerkte jaren sterk in rekening wordt genomen.” Sowieso is het wel de bedoeling dat de nieuwe regels meteen voor alle gepensioneerden gelden, ook voor degene die al met pensioen waren voor de beslissing werd genomen.

Evenzeer ligt er voor wie nu al meer dan 1.500 euro pensioen vangt een verhoging in het verschiet. “Ook zij moeten een verbetering van hun pensioen kunnen krijgen”, stelt het akkoord. “Maar als ook dat nog eens in die enveloppe van twee miljard zit, dan zou ik daar toch niet te veel van verwachten”, reageert Baert.

Een belangrijke verandering is dat het pensioen van zelfstandigen op dezelfde manier zal worden opgebouwd als dat van werknemers. De correctiecoëfficiënt zal worden afgeschaft. Die speelt een belangrijke rol in waarom zelfstandigen tot nog toe een lager pensioen hebben, dus zij hebben zicht op beterschap. Ook verderop in het akkoord is er sprake van meer gelijkheid tussen de verschillende stelsels, al wordt dat niet gepreciseerd.

Tot slot is er nog de terugkeer van de pensioenbonus: als een werknemer, zelfstandige of ambtenaar met vervroegd pensioen kan maar toch blijft voortwerken, bouwt die een bonus op. “Nu surfen mensen naar MyPension en zien ze dat ze zich eigenlijk niet kunnen verbeteren door langer te werken. Dus de pensioenbonus is een goede zaak. Al is de vraag nogmaals: is daar voldoende budget voor?”

De nieuwe regering belooft veel, maar vraagt weinig. En dat kan een probleem worden. “Deze uitgaven zijn niet eenmalig. Je moet die blijven doen, jaar na jaar na jaar. En dat is binnen enkele jaren gewoon niet doenbaar”, zegt professor Baert. “Als je dan voldoende budget wil hebben, moet je meer werkende mensen hebben die je kan belasten. Om de werkzaamheidsgraad te verhogen zal je een onpopulaire maatregel moeten nemen zoals het afbouwen van het brugpensioen. In combinatie met de huidige belofte van een hoger pensioen zou de bevolking die boodschap nu misschien wel pikken. Binnen enkele jaren is de kans groot dat ze er in Brussel gaan tegen betogen.”

“Het alternatief voor zo’n maatregel is om verder schulden op te bouwen. Of om meer belastingen te vragen van de mensen die hard werken, terwijl iedereen zich nu al uitgeperst voelt. Maar tegenover al die nieuwe uitgaven moeten nu eenmaal inkomsten staan. Op economisch vlak vind ik daarom deze hele pensioenkwestie de grootste gemiste kans van het Vivaldi-akkoord. Het is verdedigbaar om meer te geven, maar dan moet je ook meer vragen. Op die manier zou je de bevolking tenminste perspectief bieden en kan je het minimumpensioen op een duurzame manier financieren.”