Hoe gaat het in de ziekenhuizen nu de coronacijfers weer stijgen? En waarom worden er patiënten verplaatst?

De hele zomer lagen er gemiddeld ongeveer 250 mensen in het ziekenhuis met COVID-19. Het cijfer schommelde, van 130 naar 340, maar dat was niks om ongerust over te worden. Tot er half september plots een duidelijke stijging kwam. Op dit ogenblik liggen er 937 mensen in het ziekenhuis met een coronabesmetting. Duidelijk meer dus dan tijdens de zomer. Maar wel nog altijd een pak minder dan tijdens de eerste piek in april, toen het cijfer de 6.000 benaderde.

(lees verder onder de grafiek)

Hetzelfde beeld zien we op de diensten intensieve zorg: daar begon de stijging een weekje later, maar ze was ook onmiskenbaar. Maar met 186 coronapatiënten die op dit ogenblik intensieve zorg nodig hebben, zitten we wel nog ver onder de bijna 1.300 van april.

(lees verder onder de grafiek)

Kortom: het gaat de slechte richting uit, maar we zitten nog lang niet aan de cijfers van het voorjaar.

"We zitten inderdaad niet aan die cijfers van maart, april en mei, dus we panikeren nog niet. Maar de evolutie is wel zorgwekkend", zegt Margot Cloet van Zorgnet-Icuro, de koepel van onder andere alle algemene ziekenhuizen in Vlaanderen. "Als het zo blijft doorgaan, dan kunnen we wel in de richting van die hoge cijfers gaan. En dat willen we uiteraard niet. Ons personeel is uitgeput na het zware voorjaar en de zware zomer."

In Brussel is de situatie wel al erg slecht. "Het is om zeep, het geraakt verzadigd", zei diensthoofd Elisabeth De Waele van de intensieve-zorgafdeling van het UZ Brussel in "De afspraak". In Vlaanderen valt het beter mee. "In Leuven zijn we voorbereid op een stijging", vertelde intensieve-zorgarts Geert Meyfroidt van het UZ Leuven in "De ochtend" op Radio 1.  "Gisterenavond lagen er bij ons een viertal patiënten. Maar we verwachten wel dat dat zal stijgen. Leuven ligt tussen Brussel en Luik, twee steden met meer problemen. Dus we gaan ervan uit dat het bij ons ook erger zal worden. En wellicht ook in de rest van het land nog."

Om een beeld te krijgen van de mensen die nu in het ziekenhuis of op intensieve zorg liggen, is het nog te vroeg. "Maar we hebben wel de indruk dat er nu meer jongere mensen bij zijn. Er zijn meer twintigers, dertigers en veertigers bij. En ook zij blijven redelijk lang in het ziekenhuis", denkt de directeur van Zorgnet-Icuro.

Bovendien speelt nog een tweede afweging, vertelt Cloet: "In maart hebben we meteen beslist om alle niet-dringende ingrepen uit te stellen. Dat was toen te verdedigen: we wisten nog niks van het virus, we konden amper testen, we waren eigenlijk blind aan het varen. Zo zagen we bijvoorbeeld bij de operaties een daling van 77 procent in april tegenover het jaar ervoor."

Maar intussen is het inzicht gegroeid dat het een volgende keer anders moet: "We hebben geleerd dat het belangrijk is om ook de niet-dringende ingrepen te blijven uitvoeren. Een ziekenhuis is een veilige omgeving, mensen mogen niet bang zijn om langs te komen. Onze oncologen vertelden dat ze plots mensen zagen met vormen van kanker die ze nog nooit gezien hadden, omdat die mensen te lang hadden gewacht om naar het ziekenhuis te komen." Daardoor kampen de ziekenhuizen volgens Cloet nog altijd met een achterstand aan ingrepen die nog uitgevoerd moeten worden.

"Mensen krijgen nog altijd tumoren en hartinfarcten", vult dokter Meyfroidt aan. "Daarom zijn de drempels nu lager gelegd dan bij de eerste golf." In de zomermaanden is een plan opgesteld om ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk ingrepen kunnen blijven doorgaan. Dat plan houdt in dat er altijd voldoende bedden beschikbaar moeten blijven voor niet-coronapatiënten. Concreet zijn er in heel het land 2.000 coronabedden voorzien, waarvan op dit ogenblik dus ongeveer de helft is ingenomen.

Dat heeft te maken met dat plan om ook gewone ingrepen te laten plaatsvinden. "De afspraak is dat een ziekenhuis maximaal 15 procent van zijn bedden op intensieve zorg gebruikt voor coronapatiënten", legt Cloet uit. "Zodra een ziekenhuis daarboven gaat, kan het mensen met COVID-19 doorsturen. Op dit ogenblik gebeurt dat alleen in Brussel, al zijn er ook ziekenhuizen in Antwerpen, Halle en West-Vlaanderen die al boven de 15 procent-drempel zitten, maar die voorlopig nog niet doorsturen."

Ook voor de gewone verpleegafdelingen geldt een drempel: daar mogen maximaal vier keer zoveel bedden voor coronapatiënten zijn als op intensieve zorg. Om een voorbeeld te geven: als een ziekenhuis 13 bedden heeft op intensieve zorg, dan mogen er daar 2 van worden ingenomen door coronapatiënten (15 procent), en dan mogen er op de gewone verpleegafdeling 8 bedden voor coronapatiënten zijn.

En waarom precies 15 procent? "De ervaring van de voorbije maanden heeft ons geleerd dat we met 15 procent coronapatiënten voldoende ruimte hebben om ook de andere ingrepen te laten doorgaan. Dan hoeven we ook niet te veel personeel naar de corona-afdeling te verschuiven."

Dan gaan we naar de volgende fase. Ziekenhuizen zullen dan pas patiënten mogen verplaatsen zodra 25 procent van hun intensieve zorg wordt ingenomen door mensen met COVID-19. "Maar dan gaan we ook keuzes moeten maken", zegt Cloet. "Een aantal ingrepen zal dan niet meer kunnen doorgaan." Volgens haar zijn er nog geen ziekenhuizen die, zoals in het voorjaar, extra corona-afdelingen hebben opgericht.

"Laat ons hopen dat dat niet over het ganse grondgebied het geval zal zijn", zegt Meyfroidt, "maar dat er nog ziekenhuizen overblijven waarnaar uitgeweken kan worden. Daarom is solidariteit belangrijk."