Hoe voorkom je dat exotische muggen ons land binnenkomen? "Geen waterdicht systeem, wel snel opsporen en bestrijden"

Vermoedelijk is een met malaria besmette mug via de luchthaven van Zaventem of Melsbroek ons land binnen geraakt en heeft die het koppel in Kampenhout gestoken. Dat is de verklaring die het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid en het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) geven aan het zeldzame voorval in de Vlaams-Brabantse gemeente. "Het gaat hier echt wel om een extreem geval", verzekert Wim Van Bortel, entomoloog bij het ITG, aan onze redactie. "Het gaat hier om een geïnfecteerde mug die het land binnenkomt en nog iemand kan besmetten. Dat komt echt wel weinig voor."

Toch rukken exotische muggen meer en meer op vanuit tropische gebieden naar minder warme streken en kunnen we er volgens het ITG van uitgaan dat exotische muggen ons land zullen binnenkomen. Op dit moment is dat nog heel zelden het geval met de exotische varianten van de Anopheles-mug (die malaria kunnen overbrengen, er bestaan ook inheemse soorten van hetzelfde geslacht), maar bijvoorbeeld wel al met de tijgermug (Aedes). Daarvan is geweten dat die mug zich snel kan aanpassen aan een ander klimaat. Exotische muggen kunnen op verschillende manieren ons land binnenkomen. Als volwassen mug, maar op lange afstand bijvoorbeeld ook als een eitje of larve.

En dus moeten we er alles aan doen om tijgermuggen en andere exotische muggen die tropische ziekten kunnen overbrengen zoveel mogelijk buiten te houden. Maar hoe? Op de luchthaven van Zaventem bestaan daarvoor specifieke procedures. Zo worden vliegtuigen uit risicogebieden door de luchtvaartmaatschappijen systematisch ontsmet vóór het vertrek uit een risicozone, verzekert een woordvoerster van Brussels Airport ons. Bij aankomst in België voert Saniport controles uit of het vliegtuig effectief ontsmet is. Op het terrein van de luchthaven staan sinds enkele jaren ook muggenvallen, op basis waarvan het ITG onderzoek uitvoert.

Ook elders in het land heeft het ITG soortgelijke vallen uitgezet, op een 20-tal strategische plekken. Points of entry worden die genoemd. "Dat zijn kritische punten waarvan wij denken dat exotische muggen langs daar het land kunnen binnenkomen", legt Van Bortel uit. De focus ligt daarbij op de exotische Aedes-mug.

Naast de luchthaven(s) gaat het onder meer om de haven van Antwerpen, maar ook om "bedrijven die handelen in (tweedehands)banden of lucky bamboo" (een tropische plant) en die producten dus invoeren uit risicogebieden. "We staan ook op parkings, want we hebben gezien dat de tijgermug de laatste jaren ook via de gewone weg en het autoverkeer ons land binnenkomt." Dat gebeurt dan voornamelijk vanuit plekken in Europa waar die mug nu al voorkomt.

Worden er exotische muggen of muggenlarven gevonden, dan worden die onmiddellijk bestreden, zegt Van Bortel. Helemaal voorkomen dat exotische muggen ons land binnenkomen, is het dus niet, het ITG heeft het veeleer over "structurele monitoring". "Onze manier van aanpakken is een vroege opsporing en onmiddellijke bestrijding van de mug. Alles waterdicht maken zodat er geen muggen binnenkomen, is bijna uitgesloten", zegt Van Bortel. "Een nulrisico is niet mogelijk."