‘Als het aantal patiënten op intensieve zorg in dit tempo blijft toenemen, dan liggen tegen volgende week vrijdag alle bedden vol.’ Dat was de ontnuchterend conclusie van viroloog Steven Van Gucht gisteren. Zijn boodschap was duidelijk: er moet nagedacht worden over een ‘plan B’.

• Lees ook | ‘Het ziekenhuissysteem staat op instorten’

Dat noodplan is er nu. In een brief die deze voormiddag naar de ziekenhuizen verstuurd werd, wordt gevraagd om ‘Corona High Oxygen Care-bedden’ te creëren. Het noodplan heeft als doel om alleen de meest zieke patiënten op intensieve zorg (ICU) te houden, bijvoorbeeld patiënten met multiorgaanfalen. ‘Vandaag liggen er nog vaak patiënten op intensieve zorg die eigenlijk alleen veel extra zuurstof en monitoring nodig hebben’, legt Geert Meyfroidt, intensivist in het UZ Leuven, uit. ‘Door die mensen onder te brengen in een stepdown-unit, een soort tussenafdeling, kunnen er extra bedden vrijkomen.’ Volgens schattingen gaat het om maximaal 25 procent van de ICU-patiënten.

Een ‘significante proportie’ van de covid-patiënten heeft tijdens het verblijf nood aan veel extra zuurstof of High Flow Nasal Oxygen (HFNO)-therapie. Door een extra tussenafdeling op te richten voor patiënten die alleen nood hebben aan extra zuurstof, moeten zo’n 300 à 500 bedden vrijkomen op de dienst intensieve zorg – waar patiënten vaak meerdere weken verblijven. Die nieuwe afdelingen zullen voorzien worden op conventionele verpleegafdelingen.

‘Plan D of plan E’

‘We gaan dit doen en we gaan ons systeem blijven oprekken, maar het is echt vijf over twaalf’, reageert Margot Cloet van ziekenhuisnetwerk Zorgnet Icuro. Ze benadrukt dat veel ziekenhuizen deze vorm van therapie al toepassen. ‘Wat de ziekenhuisdirecteurs extra ongerust maakt, is dat er nog slechts 800 intensieve bedden overblijven voor niet-covid-patiënten. Ook daar zullen keuzes gemaakt moeten worden. Als we niet naar een lockdown gaan, doet de politiek aan schuldig verzuim.’

‘Dit is geen plan B of plan C’, vult Meyfroidt aan. ‘Dit is plan D of E. Een makkelijke oplossing bestaat nu niet meer. Ziekenhuizen doen alles wat ze kunnen. Maar de grootte van het probleem is het issue. Men had dit nooit zo ver mogen laten komen.’

Volgens de bestaande plannen zijn er in fase 2B 1.200 bedden voorzien voor covid-patiënten binnen de erkende bedden intensieve zorg. De plannen van voor de zomer hadden al voorzien om in deze fase op te schalen tot 2.000 bedden. Mogelijk is dat zelfs niet genoeg. ‘Worstcase-projecties geven aan dat deze totale (theoretische) capaciteit van 2.000 ICU-bedden voor covid ontoereikend zal zijn’, staat in de brief.

Leidingen openbreken

Aan de algemene en universitaire ziekenhuizen wordt gevraagd om binnen hun netwerk een aantal ‘HFNO-bedden’ te creëren dat gelijk is aan 15 procent van het aantal erkende bedden met intensief karakter in het netwerk.

Hoe haalbaar dit plan is, is nog niet duidelijk. Voor veel ziekenhuizen betekent dit een drastische verandering. ‘In sommige ziekenhuizen zullen de muren opengebroken moeten worden om extra zuurstofleidingen te leggen’, zegt Meyfroidt.

Om de patiënten op te vangen op de nieuwe tussenafdeling, volstaan zuurstofflessen namelijk niet. ‘We vragen om contact op te nemen met de leverancier en installateur van medische gassen’, klinkt het. ‘De overheid zal de nodige maatregelen voorzien om deze capaciteit correct te vergoeden.’

‘De grote vraag blijft ook of dit haalbaar is voor het personeel’, besluit Meyfroidt. ‘Dat is in deze tweede golf de grootste bottleneck. Op deze tussenafdelingen zullen patiënten liggen die meer zorg nodig hebben dan gemiddeld. Eigenlijk moet er een soort intermediaire staf komen.’ Ook Cloet van Zorgnet Icuro deelt die bezorgdheid. ‘Ziekenhuizen zeggen nu al dat ze hier niet het personeel voor hebben.’