Wat gebeurt er als twee vliegtuigen te dicht bij elkaar vliegen en wat zijn de sancties?

Op nieuwjaarsdag hebben twee vliegtuigen elkaar rakelings gekruist. "Een bijna-botsing zou ik het niet noemen, maar het gaat wel om een serieus incident", zegt piloot Geert Vertongen. Om een eindoordeel op te maken, is het volgens Vertongen belangrijk om te kijken naar de methodes die men in de luchtvaart gebruikt om botsingen te voorkomen. Een beknopte uitleg.
Flight Collection / TopFoto

Een Egyptisch vrachtvliegtuig dat van Oostende via Keulen op weg was naar CaĆÆro is op amper 90 meter (verticaal) en 1.370 meter (horizontaal) gekruist met een passagiersvliegtuig van Air France dat op weg was van Parijs naar Amsterdam.

Horizontale en verticale afstanden

Om het incident beter te begrijpen, moeten we kijken naar de methodes die in de luchtvaart worden gebruikt om een botsing te vermijden.

Een van die methodes is een paramater (of een verplichte afstand) die door de luchtverkeersleiding wordt ingesteld. Dat kan een verticale of een horizontale parameter zijn.Ā Belangrijk om te weten is dat er ofwel een verticale parameter ofwel een horizontale parameter wordt gevolgd, ze zijn nooit samen van kracht. Of anders gezegd: als de piloten de opgelegde horizontale afstand respecteren, dan maakt het niet uit op welke verticale afstand ze vliegen van een vliegtuig dat ze passeren.

Om beter te begrijpen wat er op nieuwjaarsdag is gebeurd, zouden we dus moeten weten welke parameter de luchtverkeersleiding heeft gehanteerd. Zeker is dat er sowieso een zware inbreuk is gebeurd op de veiligheidsmarges, stelt Vertongen.

Als de horizontale parameter van kracht was, zou die op dat moment en in normale omstandigheden volgens Belgocontrol 10 kilometer moeten bedragen.Ā Maar de horizontale afstand bedroeg slechts 1.370 meter, dus dat is veel te weinig.

Vertongen vermoedt echter dat de verticale parameter van kracht was. Die zou op dat moment en in normale omstandigheden volgens Belgocontrol 300 meter moeten bedragen, en dus is ook de 90 meter afstand die op nieuwjaarsdag werd vastgesteld zeker en vast te weinig.

Waarschuwingssysteem aan boord

Een andere methode die gebruikt wordt om botsingen te vermijden, gaat via een waarschuwingssysteem in de cockpit. Zo worden op een scherm alle vliegtuigen getoond die in de buurt vliegen. "Een vliegtuig dat geen bedreiging vormt, wordt geĆÆllustreerd door witte-niet-opgevulde diamantjes. Wanneer het vliegtuig dichterbij komt, worden het witte opgevulde diamantjes, maar dan is er alleen een potentieel gevaar. Eens de kleur verandert in geel, wordt de situatie dreigender en weerklinkt er een auditief signaal "traffic, traffic" in de cockpit, maar dan kan nog steeds de automatische piloot worden gevolgd. Eens de diamantjes rood kleuren, is er wel een probleem."

In de cockpit gaat dan een luid alarm klinken, met een stem die de piloot zegt wat hij moet doen. Vanaf dat moment zegt de piloot aan de luchtverkeersleiding dat hij het boordsysteem moet volgen en dan moet de luchtverkeersleiding zwijgen, het is dan alleen het boordsysteem dat instructies geeft. Het is zelfs wettelijk bepaald dat de verantwoordelijkheid dan van de luchtverkeersleiding naar de piloten verschuift. Simpelweg omdat het boordsysteem nauwkeurigere instructies kan geven dan de luchtverkeersleiding.

Vertongen benadrukt dat het belangrijk is om nu de geluidsopnames van de cockpit af te wachten. Want heeft de piloot van het vliegtuig het boordsysteem gevolgd eens het alarmsignaal afging en heeft hij de luchtverkeersleiding daarvan op de hoogte gebracht? Ook de vluchtgegevens zullen belangrijk zijn om de oorzaak van het incident te bepalen.

Sancties?

Ook onduidelijk is wat de gevolgen van dit incident kunnen zijn.Ā "Er volgt nu een onderzoek en het rapport wordt bezorgd aan de betrokken vliegtuigmaatschappijen", legt Christophe Verleye van de pilotenvereniging Belgian Cockpit Association uit. "Een interne sanctie kan dan volgen, maar het is niet zo dat ons land de piloten gaat vervolgen of sancties gaat opleggen.Ā Of dat is voor zover ik weet, toch nog nooit gebeurd."

Uitzonderlijk?

Verspreid over de hele wereld komen dergelijke "bijna-ongevallen" in de lucht wel vaker voor, zegt onze luchtvaartexpert Luk De Wilde.Ā "Maar bij mijn weten moet het toch een van de eerste keren zijn dat twee vliegtuigen elkaar zo dicht in volle luchtruim naderden.Ā Gelukkig wel met goede afloop."

In het verleden waren er al dergelijke crashes met fatale gevolgen, vertelt De Wilde. "Denk maar aan het incident bovenĀ Ćœberlingen in Duitsland, zo'n 15 jaar geleden.Ā Toen kwamen twee toestellen in volle vlucht met elkaar in botsing.Ā 71 mensen kwamen daarbij om het leven."

De Wilde is er verder van overtuigd dat de bevoegde instanties het voorval van nieuwjaarsdag zeer ernstig zullen nemen.

Meest gelezen