Herbekijk de VRT NWS Live: Jan Balliauw beantwoordt jouw vragen over de presidentsverkiezingen

Herbekijk hieronder de VRT NWS Live met Jan Balliauw en Riadh Bahri of lees verder voor een samenvatting onder de video:

"Er zijn wel degelijk duidelijke termijnen", zegt Jan Balliauw. "Op 14 december komt het kiescollege samen. De kiesmannen moeten dan  aangeven wie de winnaar van de verkiezingen is. Die winnaar moet dan door het nieuwe Congres worden bekrachtigd. Op 20 januari om 12 uur stopt het mandaat van president Trump als hij niet opnieuw verkozen wordt." 

"Als er geen duidelijke uitslag is of een betwiste uitslag, dan komen we in een grijze zone. Het kan zijn dat de gouverneur en het parlement van tegengestelde partijen zijn binnen de staat, het is dan mogelijk dat die beide een verschillende lijst kiesmannen opstellen. Hoe het dan verder moet is bijzonder ingewikkeld en onduidelijk."

"Er is ook geen procedure voor als de president weigert om de verkiezingsuitslag te aanvaarden en het Witte Huis niet wil verlaten", merkt Balliauw op. "Er is een optie, namelijk het leger inzetten, maar dat zou dan onmiddellijk tot geweld leiden."

"De democratie heeft de laatste vier jaar al stevige klappen gekregen onder Trump", zegt Balliauw. "Bij de meeste experten is er vrees dat bij een herverkiezing van Trump de democratie het niet zal overleven. Het zou dan wel geen dictatuur worden, maar eerder een vergelijkbare situatie worden zoals in Polen en Hongarije. Op papier zijn die landen ook democratieën, maar als je dieper gaat graven dan zie je dat de president en de partij alles controleren, zodat de democratie niet echt meer werkt."

De peilingen hadden een comfortabele overwinning voor Joe Biden voorspeld. Op het eerste zicht lijkt dat niet te kloppen. "We moeten wel oppassen met claims dat de peilingen er volledig naast zaten", waarschuwt Balliauw. 

"Er kan nog veel gebeuren met de poststemmen. In 2016 zaten de peilingen er ook niet zo ver naast op het nationale vlak. Hillary Clinton had toen ongeveer 1.5 procent minder stemmen dan wat de peilingen hadden voorspeld. Het probleem zit bij de strijdstaten: een heel klein verschil kan soms enorme gevolgen hebben. Bij een aantal stemmen verschil kan de hele staat naar de ene kant of de andere kant gaan."

"Daarnaast worden peilingen ook vaak via telefoon of internet gehouden, en niet alle bevolkingslagen hebben daar evenveel toegang toe", zegt Balliauw, "dat kan voor een licht vertekend beeld zorgen."

In zijn toespraak tijdens de verkiezingsnacht heeft Donald Trump gesteld dat er gefraudeerd zou zijn met de stemmen via de post. "Die uitspraak heeft veel te maken met corona. Het virus leeft veel meer bij de Democraten dan bij de Republikeinen. Waarschijnlijk zijn de poststemmen dus voor het grootste deel democratisch, omdat de Democratische kiezers liever niet naar drukbezochte stembureaus wilden gaan of uren wilden aanschuiven in de rij."

Op het moment dat Trump die uitspraak deed, stond hij in enkele belangrijke strijdstaten op voorsprong. "Hij wilde daarom dat het tellen stopt, omdat hij zo makkelijker zou kunnen winnen. De voorbije weken had hij daar ook al de basis voor gelegd, door te zeggen dat de poststemmen per definitie verdacht waren", legt Balliauw uit. Er is echter geen enkel bewijs dat er gefraudeerd is met de poststemmen.

Er wordt al weken gespeculeerd of Donald Trump de verkiezingsuitslag wel zou aanvaarden als hij zou verliezen, maar zou de Democratische kandidaat Joe Biden ook zijn nederlaag aanvechten?

"Al Gore in  2000 en Hillary Clinton in 2016 hebben dat niet gedaan, vooral met het oog op het beschermen van het democratische verkiezingsproces. Maar de situatie nu is natuurlijk een ander paar mouwen. Omdat Trump al in de aanval is gegaan, zullen de Democraten ook niet zomaar over zich heen laten lopen. Ze hebben in elke staat ook al een leger aan advocaten staan om procedures op te starten als zij denken dat er fouten gebeurd zijn", besluit Balliauw.