Lidstaten en Europees Parlement bereiken grote en langverwachte doorbraak voor begroting

De Europese staatshoofden en regeringsleiders hadden in juli onderling een vergelijk gevonden over een nieuwe meerjarenbegroting van bijna 1.074 miljard euro. Het Europees Parlement moest daar echter nog mee instemmen en het toonde zich zeer misnoegd over het snoeiwerk op domeinen als gezondheid, onderwijs en onderzoek.

Na maandenlange onderhandelingen is nu eindelijk een compromis gevonden. Ten opzichte van de deal van de regeringsleiders is zo’n 15 miljard euro aan extra middelen voorzien. 12,5 miljard euro daarvan is vers geld, dat voor het grootste deel moet komen van Europese concurrentieboetes die normaliter naar de lidstaten terugvloeien. Dankzij de extra fondsen krijgt het gezondheidsprogramma EU4Health er 3,4 miljard euro bij, het onderzoeksprogramma Horizon 4 miljard euro en Erasmus 2 miljard euro. Er zijn ook extra schijven voorzien voor onder meer het investeringsprogramma InvestEU en grensbewaking.

“Ik heb van bij de start van de onderhandelingen benadrukt dat het cruciaal is dat er -zeker met het oog op de relance na de crisis- voldoende focus wordt gelegd op toekomstgerichte en innovatieve Europese programma’s, zoals Horizon, InvestEU en HealthEU. Ik ben dan ook tevreden dat die extra inspanning duidelijk zichtbaar is in het eindresultaat”, reageert Johan Van Overtveldt (N-VA), die als voorzitter van de begrotingscommissie de parlementaire onderhandelingsdelegatie leidde.

Zowel alle lidstaten als het voltallige Europese Parlement moeten de meerjarenbegroting nog bekrachtigen. Het akkoord is één van de voorwaarden voor de lancering van het relancefonds van 750 miljard euro dat bovenop de meerjarenbegroting komt en dat de komende jaren de lidstaten van geld moet voorzien om economisch te herstellen van de coronapandemie. Voor België is in dat fonds een enveloppe van ruim vijf miljard euro gereserveerd.

De Europese Unie leent het geld voor de financiering van het relancefonds op de kapitaalmarkten. Om dat te kunnen doen, moeten alle lidstaten instemmen met een verhoging van de zogenaamde eigen middelen van de Europese Unie. Alle nationale parlementen moeten dat besluit ratificeren. De komende decennia moeten de leningen uiteraard worden terugbetaald. Het Europees Parlement dringt daarvoor aan op nieuwe eigen inkomsten voor de Europese begroting, bijvoorbeeld uit een taks op plastic.

De Hongaarse premier Viktor Orban heeft echter gedreigd met een veto tegen het pakket indien de Europese fondsen aan respect voor de rechtsstaat worden gekoppeld. Vorige week waren onderhandelaars van het parlement en de lidstaten het immers eens geraakt over de invoering van zo’n procedure die het mogelijk zou maken om regeringen die de Europese fundamentele rechten schenden financieel te treffen. Ook Polen zou met verzet dreigen.

Ambassadeur Michael Clauß, die namens het Duitse voorzitterschap de onderhandelingen met de parlementsleden voerde, lanceerde alvast een oproep om het hele pakket zo snel mogelijk groen licht te geven. “Europa is zwaar getroffen door de tweede golf van de coronapandemie. We hebben het relancefonds dringend nodig om de ernstige economische gevolgen van de pandemie te verzachten. Ik hoop dat iedereen de ernst van de situatie begrijpt en zal helpen om de weg vrij te maken voor de implementatie van de begroting en het relancepakket”, zei hij.