De voorbije dagen heeft Trump toplui van het Pentagon ontslagen, inclusief minister van Defensie Mark Esper, en vervangen door getrouwen. Ondertussen blijft hij weigeren om zijn verkiezingsnederlaag toe te geven, en saboteert hij de transitie van Joe Biden naar het presidentschap.
Trump blijft volhouden dat hij de verkiezingen gewonnen heeft, en schrijft de overwinning van Joe Biden toe aan ‘wijdverspreide verkiezingsfraude’. Het is wachten op bewijzen van die aantijgingen.
Ondertussen zet de voormalige realityster de hakken in het zand. Zijn advocatenleger bestormt de gerechtshoven van zowat alle strijdstaten. Veel rechtszaken worden echter niet-ontvankelijk verklaard. Enkel in de staat Georgia gaan ze over tot hertelling, omdat het verschil tussen de twee kandidaten er zodanig klein is, had Trumps team het recht om daar een hertelling aan te vragen.
Opdat Biden zijn overgang naar het presidentschap zou kunnen voorbereiden, moet de General Services Administration zijn verkiezingsoverwinning erkennen. Het hoofd van die overheidsdienst, Emily Webster Murphy, is echter een Trump-aanhangster, en ze weigert dat te doen. Daarmee blokkeert ze miljoenen aan overheidsgeld dat naar de winnaar van de verkiezingen moet gaan. Ook kantoorruimte, overheidspersoneel en toegang tot allerlei databanken en overheidsdiensten ziet Bidens team daarmee aan zijn neus voorbijgaan.
Loyalisten in het Pentagon
Maar de meest zorgwekkende evolutie na de verkiezingen is waarschijnlijk de grove borstel waarmee Trump door de top van het Pentagon ging. Daarmee verstevigt hij zijn greep op het leger. Dinsdagochtend ontsloeg hij zijn minister van Defensie Mark Esper via Twitter. Hij werd vervangen door de onervaren maar trouwe Christopher Miller. Dat was de eerste in een reeks van exits, gedwongen of vrijwillig, van toplui binnen het Pentagon. Tegen dinsdagavond waren vier topfunctionarissen uit het defensiebeleid en uit de militaire inlichtingendiensten vervangen door Trump-getrouwen.
Allemaal dwepen ze met complottheorieën. Anthony Tata, de kersverse viceminister van Defensie, noemde Obama ooit een ‘terroristenleider’. Afgelopen zomer werd de voormalige Fox News-commentator nog afgewezen door de (Republikeins gedomineerde) Senaat, onder meer omdat hij te veel islamofobe opmerkingen maakte.
‘Het is moeilijk te overschatten hoe gevaarlijk zo’n groot verloop op het hoogste militaire niveau is, tijdens een periode van transitie’
Adam Smith, Democratisch congreslid in de Defensiecommissie.
Volgens de Amerikaanse pers is Trump ook van plan om zijn inlichtingenchefs te ontslaan. De directeur en de directrice van respectievelijk de FBI en de CIA zouden hem te weinig gesteund hebben tijdens de verkiezingscampagne.
Democratische politici noemen de situatie ‘ronduit gevaarlijk’: ‘Het is moeilijk te overschatten hoe gevaarlijk zo’n groot verloop op het hoogste militaire niveau is, tijdens een periode van transitie’, zei Adam Smith, die in de Defensiecommissie zetelt in het Huis van Afgevaardigden.
‘Staatsgreep’
Ook waarnemers zonder partijkaart schatten de situatie ernstig in. De wereldbekende schrijver Timothy Snyder, die niet bekendstaat om zijn gewichtige uitspraken, spreekt zonder omwinden van ‘een staatsgreep’. Volgens de Yale-historicus moet het middenveld zich met alle geweldloze middelen verzetten tegen deze evolutie.
‘Beweren dat een verkiezing ongeldig was, is een claim om aan de macht te blijven. Er is een staatsgreep gaande en het aantal deelnemers krimpt niet, maar groeit.’
Timothy Snyder, historicus en schrijver in een opiniestuk voor de Boston Globe
Snyder neemt die harde woorden in de mond omdat de steun voor Trumps plannen alleen maar aangroeit. Sommige Republikeinse ‘hasbeens’, zoals George Bush en Mitt Romney, en enkele backbenchers hebben zich al uitgesproken tegen Trumps weigering om zijn nederlaag toe te geven. De partijtop daarentegen schaart zich achter hun grote leider. De fractieleiders van beide kamers in het Amerikaanse parlement, minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo, minister van Justitie William Barr, senator Lindsey Graham, … Ze steunden Trump vier jaar lang in al zijn politieke fratsen, en dat blijven ze doen nu hij weigert het resultaat van de presidentsverkiezingen te erkennen.
Chaosstrategie
Maar wat is Trumps uiteindelijke doel? Hij heeft al bewezen er niet voor terug te schrikken om troepen in te schakelen om zijn politieke agenda te bevorderen. Hij wou het leger inzetten tegen de Black Lives Matter-betogers. Minister van Defensie Mark Esper weigerde toen daaraan mee te werken, wat hem zijn kop gekost heeft. Deze zomer stuurde de president troepen naar de grens met Mexico, toen het aantal migranten dat de grens probeert over te steken dreigde omhoog te gaan.
Dat hij effectief het leger zou inschakelen om aan de macht te blijven is onwaarschijnlijk. Hij heeft weinig steun bij de generaals in het veld, bovendien heeft een groot deel van de manschappen een migratieachtergrond.
Wel kan hij het Joe Biden zeer moeilijk maken door last minute nog een conflict aan te gaan met Iran, of de troepen onverhoeds terug te trekken uit Afghanistan.
Volgens Smith is het gewoon een strategie van ‘chaos en verdeeldheid zaaien’ na de verkiezing van Joe Biden: ’Dit bevestigt wat ik al maanden zeg: de bijzondere obsessie van de president met loyaliteit in ruil voor benoemingen heeft de kwaliteit van onze regering ernstig ondermijnd en ons minder veilig gemaakt’, zei hij aan nieuwsmagazine Politico. ‘Het is een belediging voor het Amerikaanse volk om de regering te dwarsbomen, vooral tijdens een periode van presidentiële overgang.’
