Omstreden topadviseur Boris Johnson verliest machtsstrijd en stapt op

Eerder was bekend geworden dat hij voor Kerstmis zou opstappen, maar na een machtsstrijd te hebben verloren zag hij het nut er niet van in langer aan te blijven. De Conservatieven hebben de brexitstrateeg altijd beschouwd als een paard van Troje.

Als brein achter de referendumcampagne en de overwinning bij de brexit-verkiezingen van een jaar geleden genoot Cummings veel krediet. Het was aan Cummings om de brexit tot een goed einde te brengen, en hij had begin dit jaar al laten doorschemeren dat hij maar een jaar zou aanblijven. Hij bracht niet alleen zijn vertrouwelingen naar Downing Street, maar tevens een ijzeren discipline en doelgerichtheid. Tegenspraak werd niet geduld door de Mad Mullahs, zoals zijn volgelingen werden genoemd.

Deze aanpak werkt prima bij een campagne, maar niet bij de coronacrisis die plotseling uitbrak. Besturen bleek moeilijker te zijn dan campagne voeren. Het Britse coronabeleid werd gekenmerkt door verkeerde inschattingen, holle slogans, dubieuze modellen en vriendjespolitiek bij aanbestedingen. Bovendien ondermijnde Cummings zijn eigen lockdown door tegen de regels in met zijn gezin op pad te gaan. Conservatieve Lagerhuisleden zagen het met toenemende radeloosheid aan.

De premier zelf stuiterde als een bal tussen de twee kampen: Cummings & Co tegenover de Conservatieven. Johnson probeerde iedereen te vriend te houden, met als voornaamste resultaat dat hij iedereen van zich vervreemdde. Steeds vaker werd de vraag gesteld wie het land nu eigenlijk regeerde. Sterker: of het land überhaupt wel werd geregeerd. Woensdag greep Johnsons verloofde Carrie Symonds keihard in door de benoeming van Cummings’ waakhond Lee Cain tot stafchef tegen te houden.

Leven na de Brexit

Twee gebeurtenissen hebben bijgedragen aan Cummings’ val. Ten eerste de nieuwe lockdown waarmee hij Johnson tegen diens zin heeft opgescheept. Daarbij kwam de verkiezing van Joe Biden, die Johnson noopte om na te denken over het leven na de brexit. Een belangrijk raakvlak tussen Londen en Washington zal klimaatpolitiek worden, een onderwerp bovendien dat Symonds na aan het hart ligt en Cummings slecht matig kan boeien. Komend jaar is Boris Johnson gastheer bij de klimaattop van de VN.

Vanuit Brussel werd het bericht over Cummings’ naderende vertrek gezien als een teken dat Johnson misschien toch te porren valt voor een Brexitakkoord. Aan Britse zijde is vooralsnog geen koersverandering zichtbaar. De No Deal-voorbereidingen gaan onverminderd door, ook al kwam het werk aan een parkeerplaats voor vrachtwagens in Kent wegens overmatige regenval stil te liggen. Dit is een project van Michael Gove, ‘brexitminister’ en beschermheer van Cummings.

Of, zoals de Britten zeggen: it never rains but it pours.

Volgens de BBC spraken Cumming en Johnson mekaar vrijdag, en werd beslist dat het het beste was voor de topadviseur om onmiddellijk te vertrekken. Cummings werd vrijdagavond gezien terwijl hij de ambtswoning van de Britse premier verlaat met een kartonnen doos.

De voorbije dagen was er sprake van een machtsstrijd in Downing Street. Cummings stond daar middenin. Communicatiedirecteur Lee Cain kondigde eerder al zijn vertrek aan.

Rechtstreekse aanleiding voor de opborrelende machtsstrijd was de geplande benoeming van een nieuwe stafchef. Volgens Cummings moest Cain die worden, maar dat was buiten Carrie Symonds, de verloofde van Boris Johnson, en andere topvrouwen rond de premier gerekend.