Brussel laat zijn oog vallen op Vlaamse velden

Het Brussels Gewest is van plan om landbouwgronden op te kopen “in Brussel en in de periferie”, zo liet Brussels minister van Leefmilieu Alain Maron (Ecolo) maandagochtend weten op de nieuwszender LN24. Maron bevestigde dat zowel Vlaams-Brabant als Waals-Brabant in het vizier komen: “Er zijn daar zeker een aantal gronden die nog beschikbaar zijn.”

Het gewest wil die gronden “de komende maanden en jaren” opkopen en ter beschikking van landbouwers stellen, om zo de korte keten te stimuleren. De teelten moeten met andere woorden naar de Brusselse bevolking vloeien, een ambitie die kadert in het Goodfood-plan dat door de vorige Brusselse regering werd opgesteld – toen Ecolo in de oppositie zat. Tegen 2035 wil het gewest 30 procent van de groenten en fruit ‘zelf’ voorzien.

Voor het jaar 2021 zou Maron volgens Bruzz een budget van 1,5 miljoen euro voorzien voor het opkopen van landbouwgronden, een plan dat deze week in het Brussels Parlement wordt voorgesteld. Voor zo’n bedrag krijg je in Vlaams- en Waals-Brabant, op basis van de gemiddelde landbouwgrondprijzen voor 2019, ongeveer 35 hectare in ruil. Volgens Maron bevindt het gewest zich ook effectief “in de onderhandelingsfase” voor enkele gronden.

Met verstomming geslagen

Zowel bij de Boerenbond als bij het kabinet van Vlaams minister van Landbouw Hilde Crevits (CD&V) was niemand op de hoogte van die plannen. Ook Waals minister Willy Borsus (MR) reageerde “met verstomming geslagen”. Beide gewesten lijken not amused dat een publieke speler zich gaat mengen op de private markt.

“In de landbouwsector is de toegang tot grond net een van de belangrijkste kopzorgen”, reageert Crevits. In Vlaams-Brabant waren de landbouwgronden volgens de notarisbarometer nooit zo duur als in 2019, met gemiddeld 42.482 euro per hectare. “We hebben dus zeker geen nood aan andere overheden die zich gaan begeven op een private markt waar al veel schaarste is.” Die vogel gaat evengoed op voor Waals-Brabant.

De Boerenbond fronst de wenkbrauwen: “Willen we echt een staatslandbouw? Ik denk dat landbouwers zelf nog steeds het meeste voeling hebben met de markt, dat is geen taak voor de overheid”, zegt woordvoerder Vanessa Saenen.

Begroting in het rood

Hoewel het plan opmerkelijk is, zou je ook kunnen stellen: en dan? Supermarktketen Colruyt richtte onlangs een aparte exploitatievennootschap op om landbouwgronden te kopen (Agripartners), in eerste instantie rond de hoofdzetel in Halle. De producten die er worden geteeld, zullen zo veel mogelijk naar Colruyt-winkels gaan. Weinig verschil, buiten het private karakter.

“Wij hebben toen ook nogal fel uitgehaald, omdat de boeren daar – ondanks goede bedoelingen – niet beter uitkomen”, zegt Saenen. Vanuit de politiek bleef het toen stil, nu wordt vooral vanuit de hoek van N-VA stevig uitgehaald. Kamerlid Theo Francken op Twitter: “Wegentol invoeren en onze schaarse Brabantse landbouwgrond opkopen. In welke eeuw leven die groene vogels eigenlijk?”

“Dit ligt natuurlijk wat gevoelig omdat die gronden niet binnen Brussel liggen. Maar Vlaanderen bezit evengoed gronden in Brussel”, zegt professor bestuurskunde Steven Van de Walle (KU Leuven). Volgens hem is het niet uitzonderlijk dat overheden met eigen projecten rond stadslandbouw komen aandraven, dat gebeurt bijvoorbeeld al in Parijs en Lyon. “Gemeenten die volkstuintjes verhuren aan inwoners is eigenlijk een oud voorbeeld van hetzelfde.”

“Vaak gaat het dan wel om gronden die de overheid toevallig al in zijn bezit had. Dat die gronden hier zouden worden aangekocht, vind ik wel opmerkelijk”, aldus Van de Walle. “Je kan je vooral gaan afvragen of dat wel de hoogste bestedingsprioriteit is.” Brussels N-VA-fractieleider Cieltje Van Achter wijst er alvast fijntjes op dat de Brusselse begroting “structureel in het rood” staat.