De Vlaamse politiek pakt nepnieuws aan

Terwijl farmabedrijven volop hun best doen om een coronavaccin te ontwikkelen, doen op sociale media de wildste verhalen de ronde over ongewenste neveneffecten en geopolitieke complotten. Ook in de Amerikaanse kiescampagne overspoelden alternatieve feiten en ‘deepfakes’ het internet. Techgiganten zoals Twitter, Facebook en Youtube bundelden de krachten om de verspreiding van nepnieuws tegen te gaan.

Ook Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) werkt nu aan een groot factcheckproject. “We zien dat het fenomeen van fake news wereldwijd om zich heen grijpt. In Vlaanderen moeten we dus waakzaam zijn”, verduidelijkt woordvoerder Tom Demeyer. “In de eerste plaats willen we samen met de sector kijken hoe we hier beter op kunnen inspelen. We trekken vanaf 2021 extra middelen uit voor een sectorbreed gedragen factcheckplatform.”

De bedoeling is dat de mediabedrijven zelf een actieve rol zullen opnemen in het platform. De Vlaamse overheid voorziet centen vanuit het fonds voor de digitale transformatie van het medialandschap, dat 29 miljoen euro bevat. “Intussen blijven we investeren in het Kenniscentrum Mediawijsheid, dat jongeren leert omgaan met fake news”, zegt Demeyer. Het factcheckplatform zal de komende maanden meer vorm krijgen.

Onder de vorige regering kwam er al Factcheck.Vlaanderen, een website die desinformatie bestrijdt. De KU Leuven, de Erasmushogeschool Brussel, persagentschap Belga en de openbare omroep werken daaraan mee. Zo staat er nu op de website te lezen dat PCR-tests om corona op te sporen wel degelijk betrouwbaar zijn. Maar de toekomst van deze organisatie is erg onzeker. “We gaan bekijken of ze deel kan uitmaken van het factcheckplatform”, aldus Demeyer.

Parlementsleden op de rooster

Dat de politiek de strijd met desinformatie moet aangaan, vinden de socialisten ook. Zij hebben een plan klaar om parlementsleden “die bewust en herhaaldelijk fake news verspreiden” voor de deontologische commissie van het Vlaams parlement te brengen. De deontologische code van het parlement moet daarvoor worden aangepast. “Iedere burger kan dan klacht indienen bij de parlementsvoorzitter, die de klacht doorverwijst naar de commissie”, zegt fractieleider Hannelore Goeman (sp.a).

In deze commissie zitten vertegenwoordigers van de erkende fracties, maar bijvoorbeeld niet van PVDA. Zij beslissen bij consensus of een politicus een sanctie krijgt. Als deze consensus niet wordt bereikt, wordt er gestemd bij meerderheid. 

Het plan roept wel een aantal vragen op. Is het de taak van partijen om te bepalen wat fake news is? Zelf kan Goeman alleen voorbeelden voor de geest halen van Vlaams Belangers. Zoals een tweet van Filip Dewinter op 7 november over jongerenrellen in Laken, en hun invloed op de tweede coronagolf, terwijl de beelden al van augustus dateerden. “Maar voor alle duidelijkheid: de commissie moet zich laten adviseren door factcheckorganisaties”, zegt ze. 

Onder andere bij CD&V en N-VA wordt er aarzelend gereageerd. Ook zij willen naar eigen zeggen de strijd tegen fake news opvoeren, maar vragen zich af of het parlement de juiste plek is. Maandag ligt de discussie voor op het uitgebreid bureau.