Wie moet voor de rechtbank komen voor de aanslagen van 22 maart? Raadkamer zet laatste rechte lijn in richting proces

In totaal 13 verdachten. Zoveel moeten er de komende 10 dagen voor de raadkamer komen in het dossier rond de aanslagen van 22 maart. De raadkamer moet beslissen welke verdachten terecht zullen staan en of ze voor het hof van assisen of een correctionele rechtbank moeten verschijnen. Ook de burgerlijke partijen, de slachtoffers dus, en het parket worden aan het woord gelaten. 

Het federaal parket wil 8 van de 13 verdachten vervolgen voor het plegen van 32 terroristische moorden en 687 pogingen tot terroristische moord. Want bij de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in het metrostation  Maalbeek kwamen 32 mensen om. Poging tot terroristische moord slaat op het aantal gewonden, mensen die fysiek gewond raakten maar ook iedereen die in Zaventem en Maalbeek was op het moment van de aanslagen en een psychisch trauma opliep. 

Bij de aanslagen bliezen 3 islamistische extremisten zichzelf op. Najim Laachraoui en Ibrahim El Bakraoui in Zaventem en zijn broer Khalid El Bakraoui in de metro. Ze maakten deel uit van een groot terreurnetwerk dat aangestuurd werd door terreurgroep IS in Syrië en dat ook verantwoordelijk is voor de aanslagen in Parijs op 13 november 2015.

Het vermoedelijke brein achter die aanslagen is Oussama Atar. Hij is de neef van de broers El Bakraoui. Mogelijk kwam hij in Syrië om het leven. Maar omdat de berichten over zijn dood niet te controleren zijn, blijft hij op de verdachtenlijst staan.

Andere verdachten die het federaal parket voor het gerecht wil brengen zijn onder meer Mohamed Abrini, Salah Abdeslam en Osama Krayem. Abrini was de derde terrorist van Zaventem, die zijn bom achterliet in de vertrekhal van de luchthaven en het op een lopen zette. 

Osama Krayem is de tweede terrorist van de metro. Ook hij blies zichzelf niet op, maar sloeg op de vlucht. Zijn rugzak vol explosieven spoelde hij door in een toilet.  

Salah Abdeslam was al sinds de aanslagen van Parijs op de vlucht. Hij werd enkele dagen voor de aanslagen in ons land opgepakt, samen met een kompaan (Sofien Ayari) die het parket ook wil vervolgen. Abdeslam en Ayari worden ervan verdacht dat ze de aanslagen mee hebben voorbereid. De 3 anderen zouden voor onderduikadressen hebben gezorgd en hand- en spandiensten geleverd hebben. 

Naast deze 8 verdachten moeten er nog 5 voor de raadkamer komen. Voor hen vraagt het parket ofwel de buitenvervolgingstelling of de doorverwijzing naar de correctionele rechtbank, omdat er geen aanwijzingen zijn dat ze rechtstreeks betrokken waren bij de aanslagen.  

De zittingen van de raadkamer zullen 10 dagen duren. Daarna wordt de zaak in beraad genomen, tegen eind januari zou er een uitspraak zijn. Als de raadkamer beslist om de verdachten door te verwijzen naar het hof van assisen, komt de zaak daarna nog voor de kamer van inbeschuldigingstelling. Die neemt de definitieve beslissing. Het proces zou ten vroegste eind volgend jaar kunnen starten.

Lees verder onder de foto:

Op de eerste zittingsdag zijn enkel de burgerlijke partijen, de slachtoffers dus, aan het woord gelaten. Voor sommige slachtoffers was het confronterend. "Het is voor mijn cliënt de eerste keer dat hij geconfronteerd wordt met het verhaal en de details. En dat laat wel zijn sporen na", zegt Anthony Mallego, advocaat van de gewezen basketballer Sebastien Bellin, die zwaargewond raakte op de luchthaven. Maar tegelijkertijd is het ook een belangrijke stap. "Het is voor hem ook het begin van een pagina, die stilaan wordt omgedraaid", zegt Mallego. "Het was vandaag goed georganiseerd. Dat is positief, iedereen kan zeggen wat hij wil." Dat vindt ook Renaat Landuyt, SP.A-politicus maar hier advocaat van enkele slachtoffers. "Het verliep vandaag vlotter dan verwacht. Iedereen kreeg de kans om iets te zeggen", zegt Landuyt. "Maar het is vooral een belangrijke fase in de afsluiting van het onderzoek, en in de erkenning van hun slachtofferschap. En dat is o zo belangrijk."

Op de zitting waren er ook 4 verdachten aanwezig. Het gaat niet om hoofdverdachten, wel om enkele mannen van wie het federaal parket ofwel de buitenvervolgingstelling vraagt, ofwel een doorverwijzing naar de correctionele rechtbank. Zo was vandaag de man aanwezig die oorspronkelijk werd geïdentificeerd als de man met het hoedje, maar dat bleek later niet te kloppen. "Hij wil gewoon weer normaal leven", zegt zijn advocaat Olivier Martins. "Dat kan nu nog steeds niet. Iedereen kent zijn naam." In de komende dagen worden nog enkele burgerlijke partijen, het federaal parket en de verdachten met hun advocaten aan het woord gelaten.

Er is al veel discussie geweest over de kwestie of het wel een goed idee is het proces rond de aanslagen voor een assisenjury te laten komen. Een klassiek assisenproces is erg tijdrovend, omdat het hele dossier mondeling wordt doorgenomen en heel wat mensen aan het woord worden gelaten, van onderzoekers en experts tot getuigen. Er is ook een grote jury nodig, wellicht 36 mensen die mogelijk tot 9 maanden het proces zullen moeten volgen.  

Volgens de grondwet moeten de grootste misdaden echter voor het hof van assisen komen. In het parlement zijn wel al verschillende wetsvoorstellen ingediend, onder meer om een Assisen light met beroepsrechters te ontwikkelen. Ook voormalig minister van Justitie Koen Geens (CD&V) deed een poging om de wet te veranderen. Maar voorlopig is er nog nergens een (tweederde)meerderheid voor gevonden. Zodra de kamer van inbeschuldigingstelling een beslissing heeft genomen, is er ook geen weg meer terug.

Wanneer het proces rond de aanslagen van 22 maart precies zal starten, is nog niet duidelijk. Oorspronkelijk was september 2021 vooropgesteld, maar het is onzeker of die datum zal lukken. Pas als in Frankrijk het assisenproces rond de aanslagen in Parijs is afgerond, in eerste aanleg, kan het proces in België starten. En dat Franse proces zal mogelijk nog niet afgerond zijn. Het proces rond 22 maart moet sowieso starten in de maand september, bij de start van het gerechtelijk jaar, zodat er geen onderbreking is met het zomerreces. Om die reden lijkt het dus ook mogelijk dat het proces pas in september 2022 zal starten. Maar sluitende zekerheid is er daarover nog niet.

De zittingen voor de raadkamer in de zaak rond de aanslagen van 22 maart, zijn de eerste die georganiseerd worden in de nieuwe Brusselse rechtbank "Justitia". Die rechtbank is gemaakt in de oude NAVO-gebouwen in Brussel. De bedoeling is dat daar de grootste Brusselse processen zullen plaatsvinden de komende maanden. Het gaat niet alleen om het proces rond de aanslagen, ook andere processen die door de coronacrisis niet georganiseerd kunnen worden in het Brusselse justitiepaleis, zullen er plaatsvinden.

De eerste fase van de werken is afgerond, waardoor al 3 zittingszalen klaar zijn voor gebruik. De zalen staan met elkaar in verbinding via camera's en microfoons, zodat iedereen alles kan horen en het woord kan vragen. In de toekomst moet er nog een volledige assisenzaal komen, met een zestal bijzalen, voor het eigenlijke proces rond de aanslagen.

Bekijk hieronder het verslag uit "Het Journaal":