Direct naar artikelinhoud
Brexit

Johnson naar Brussel voor brexitfinale: mislukt dit, dan vragen EU-leiders om noodplannen

Boris Johnson en Ursula von der Leyen in januari dit jaar op 10 Downing Street in Londen.Beeld EPA

De Britse premier Boris Johnson komt deze week naar Brussel voor wat als de laatste kans wordt gezien op een handelsakkoord met de Europese Unie. Mislukt deze poging, dan vragen de Europese regeringsleiders donderdag de Europese Commissie om noodplannen.

Johnson sprak maandagavond een klein uur per telefoon met Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Na afloop stelden de twee in een gezamenlijke verklaring dat de partijen geenszins tot elkaar zijn gekomen. Ze vragen EU-onderhandelaar Barnier en zijn Britse evenknie Frost de verschillen zo scherp mogelijk in kaart te brengen. Gewapend met die leidraad ontmoeten Johnson en Von der Leyen elkaar “in de komende dagen” om te zien of er toch nog een doorbraak mogelijk is.

Cruciaal overleg

Naar verwachting komt Johnson woensdag naar Brussel voor het cruciale overleg. Donderdagmiddag begint een tweedaagse EU-top. Een eventueel akkoord kan dan direct aan de regeringsleiders worden voorgelegd. Ook voor nieuwe instructies (als een akkoord nog iets aan schuiven vereist) dan wel voor de noodplannen zijn besluiten van de leiders vereist.

De afspraak over de komst van Johnson naar Brussel volgde op een dag vol geruchten. Maandagochtend vertelde Barnier de EU-ambassadeurs dat de onderhandelingen met Frost in het weekend tot niks hadden geleid. “Een ontnuchterend verhaal”, stelde een EU-ambtenaar na afloop. Direct daarna meldden Britse media dat Johnson de onderhandelingen zou opblazen.

Tijdens het gesprek tussen Von der Leyen en Johnson - het tweede binnen 48 uur - trok de Britse premier de stekker er niet uit, maar was er evenmin toenadering. Toen Von der Leyen hem uitnodigde, had hij even bedenktijd nodig.

Inbreuk

Brussel en Londen onderhandelen al negen maanden over een handelsakkoord. Op 1 januari loopt de overgangsperiode af waarin Britse bedrijven nog ongelimiteerd toegang hebben tot de EU-markt. Als Britse bedrijven die toegang willen behouden, eist de EU dat de Britten de Europese regels (voor staatssteun, milieu, veiligheid, sociale standaarden) blijven volgen. Anders vreest Brussel oneerlijke concurrentie. Londen verwerpt deze eis als een inbreuk op de Britse soevereiniteit.

Het tweede grote struikelblok is de toegang van EU-vissers tot de Britse wateren. Londen eist een vergaande vangstreductie (80 procent minder voor EU-vissers) nu het zelf bepaalt wie er in de Britse wateren mag vissen. Barnier stelde eerder een reductie met maximaal 18 procent voor. Derde obstakel is het sanctiemechanisme waarmee de ene partij de andere kan straffen (tarieven, quota) als afspraken geschonden worden.

Dat Johnson naar Brussel komt, wordt door EU-ambtenaren als een goed teken gezien. Fysieke ontmoetingen zijn onontbeerlijk bij het sluiten van politiek gevoelige compromissen. In Londen sprak een regeringswoordvoerder niettemin over een “hachelijke situatie”.