Europa keurt nu ook Moderna-vaccin goed: wanneer krijgen we het en waarin verschilt het van het Pfizer-vaccin?

Het EMA bracht kort na de middag een positief advies uit over het Moderna-vaccin, en de Europese Commissie heeft dat later vandaag gevolgd. De klinische studie met 30.000 personen is gewikt en gewogen, en goed bevonden. De kwaliteit van het vaccin is oké, het is veilig en het werkt, concludeert het EMA. Het vaccin is bedoeld voor mensen vanaf 18 jaar, want vanaf die leeftijdsgroepen is gewerkt in de studies. 

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen liet meteen weten snel te zullen handelen na het positieve advies van het EMA, en zo geschiedde ook. Nu kan Europa de verdeling van de vaccins tussen de lidstaten beginnen voor te bereiden. 

Het Amerikaanse biotechnologiebedrijf Moderna verwacht in de eerste drie maanden van dit jaar 100 tot 125 miljoen doses van zijn coronavaccin te produceren. Maar het overgrote deel daarvan is bestemd voor de Amerikaanse markt. Het Moderna-vaccin is een tweetal weken geleden al goedgekeurd in de VS, en wordt er al volop uitgerold. De eerste inenting gebeurde er op maandag 21 december, bij een verpleegster uit Connecticut. 

België tekende via de Europese Commissie in op 2 miljoen doses, het laagste aantal in het lijstje met door België bestelde vaccins. Het zal dus in een eerste fase niet om grote hoeveelheden gaan. Hoeveel precies is nog niet bekend. Bovendien is van het Moderna-vaccin een tweede prikje per persoon vereist, net zoals bij de meeste nieuwe coronavaccins. De twee miljoen doses zijn dus goed voor één miljoen mensen. 

Later op het jaar gaat Moderna de productie opvoeren. Het bedrijf mikt op 500 miljoen tot 1 miljard doses voor heel 2021. Europa bestelde in totaal 160 miljoen doses van Moderna. 

Dat zou nog deze maand moeten lukken. Het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) houdt het vandaag op "een beperkte levering in de loop van januari." Het zou gaan om een eerste symbolische levering van 20.000 vaccins. 

Overigens: Moderna is het duurste vaccin dat België bestelde, zo bleek eerder al uit de prijslijst die staatssecretaris Eva De Bleeker lekte: 18 dollar (omgerekend ongeveer 15 euro) per stuk. Bij Pfizer is dat 12 euro, bij AstraZeneca amper 1,78 euro. 

Ook Moderna is - net als Pfizer en het toekomstige CureVac-vaccin - een zogenoemd mRNA-vaccin, dat onze immuunrespons tegen mogelijke aanvallen door het coronavirus gaat trainen via een stukje genetisch materiaal van het virus. Dat stukje genetische code werd opgeknipt en nagebootst en wordt dan via het vaccin toegediend. 

Ons lichaam leert hierdoor al een afweersysteem opbouwen, wat ons klaarmaakt voor als we echt besmet zouden raken met corona. 

Het is geen toeval dat twee mRNA-vaccins als één van de eerste in omloop komen, zegt viroloog Johan Neyts (KU Leuven): "Bij dit proces win je heel veel tijd in het begin. Eenvoudig gezegd: je plakt de letters van de genetische code aan elkaar en verpakt die in vetdruppeltjes." 

Een team van Chinese wetenschappers slaagde er als eerste in om begin vorig jaar die code te kraken, en vanaf dat moment ging het snel. "Dan laat toe om heel snel te schakelen bij het maken van dit type vaccin." 

Het Moderna-vaccin mag dan wel in grote mate overeenkomen met dat van Pfizer, er zijn toch ook een aantal verschillen. 

Net als het Pfizer-vaccin dat de spits afbeet, moet dat van Moderna bij vriestemperaturen bewaard worden, weliswaar bij 'maar' 20 graden Celsius onder nul en dus niet de extreme -70 van Pfizer. Het kan ook langer in een gewone koelkast - dus niet diepgevroren - bewaard worden, tot 30 dagen. Op kamertemperatuur zou het nog 12 uur bewaard kunnen worden. Viroloog Johan Neyts: "Dat is een heel groot verschil. Dit kan op logistiek vlak wel helpen." 

Moderna claimt dat het 94,1 procent effectief is na een dubbele dosis. "Dat is ongelooflijk goed", zegt Neyts daarover. "Niemand had een jaar geleden durven denken dat het zo hoog zou zijn." 

Dat percentage ligt in de lijn van het eerdere Pfizer-BioNTech-vaccin, maar tussen de eerste en de tweede vaccinatie liggen 28 dagen - tegenover 21 dagen voor het Pfizer-vaccin. En bovendien ben je pas optimaal beschermd 14 dagen na de laatste prik, tegenover een week bij Pfizer. Dat betekent dus dat je pas optimaal beschermd bent zes weken na de eerste prik. 

Voor mensen met risico op een ernstige vorm van COVID-19 - zoals hart-, obesitas-, lever-, diabetes-, hiv-, of longpatiënten - biedt het vaccin tot 90,9 procent bescherming. Ook voor oudere mensen zou het vaccin een goede bescherming bieden. Tijdens de klinische studies deden proefpersonen tot 94 jaar mee. "Niemand die gevaccineerd werd tijdens de studies is ernstig ziek geworden", onderstreept Neyts. 

Overigens: een prikje met het Moderna-vaccin zou ietsje meer bijwerkingen hebben dan bij Pfizer. In de eerste 24 tot 48 uur na de toediening kunnen er bijwerkingen optreden zoals een (licht) grieperig gevoel, of pijn op de plaats waar het spuitje is gezet. "Dat ebt ook weer weg binnen de 24 of 48 uur", zegt Neyts. 

Hoelang het bescherming biedt, is nog onduidelijk, maar dat geldt evengoed voor verschillende andere vaccins. 

In deze video van begin december zet wetenschapsjournalist Koen Wauters nog eens de verschillende vaccins op een rijtje: