Wikipedia wordt 20: wie zijn de mannen en vrouwen achter de populaire online encyclopedie?

Op 15 januari 2001 wordt Wikipedia opgericht, een gratis online encyclopedie waar iedereen die dat wil kan aan meeschrijven. Al snel ontstaat er een gepassioneerde online gemeenschap die er zo goed over probeert te waken dat wat er op Wikipedia terechtkomt ook correct is: beweringen zonder goede bronnen worden in vraag gesteld of verwijderd. Al loopt dat niet altijd en overal even goed.

Na enkele jaren al wordt een Nederlandstalige versie opgericht. De encyclopedie bestaat in honderden talen, maar de Nederlandstalige editie is de op 5 na grootste. Er staan meer dan 2 miljoen Nederlandstalige artikels online. Een vierduizendtal actieve Wikipedianen, zoals ze zichzelf noemen, schrijft de Nederlandstalige encyclopedie bij elkaar. Onze redactie sprak er vier.

Geert Van Pamel is een van de stichtende leden van Wikimedia België, een organisatie die zoveel mogelijk mensen warm wil maken om te schrijven voor de encyclopedie. "We werken daarvoor samen met andere organisaties zoals universiteiten en erfgoedverenigingen", legt hij bevlogen uit. "We geven ook cursussen en begeleiden mensen bij het schrijven van hun eerste artikels."

Van Pamel was er al van het prille begin bij. "Ik kwam toevallig in contact met Wikipedia en ben onmiddellijk beginnen te schrijven", zegt hij enthousiast. Zelf schat hij dat hij aan een 500-tal artikels heeft meegepend. "De grote sterkte van het platform is dat het een objectieve bron van informatie is waar ook alle bronvermeldingen kunnen verzameld worden naar andere publicaties", zegt hij.

Doordat er telkens naar andere bronnen moet worden verwezen, maakt dat de website volgens hem erg betrouwbaar. Al geeft hij ook aan dat er nog veel werk voor de boeg is. "Het blijft bijvoorbeeld een probleem dat er weinig vrouwen zijn die schrijven en dat bepaalde onderwerpen daardoor minder belicht worden, al hebben we een aantal projecten om daar iets aan te doen."

Voor het Vlaams Architectuurinstituut leidt Nina Serulus het project "Wiki Women Design" om meer artikels te laten schrijven over vrouwelijke ontwerpers en architecten. "Het doel is om vrouwen die hun stempel hebben gedrukt uit de schaduw van de geschiedenis te halen en meer zichtbaarheid te geven", vertelt ze. "Veel vrouwelijke ontwerpers blijven onder de radar van musea, erfgoedinstellingen en onderzoekers."

Concreet organiseert ze schrijfsessies. Normaal vinden die fysiek plaats, maar door corona gaan die voorlopig online door. "Zo schrijven we samen artikels over de bijdragen die vrouwen hebben geleverd aan onze samenleving", legt ze uit. "De sterkte van Wikipedia is net dat iedereen het kan aanvullen. Doordat je veel mensen kunt betrekken bij het proces kom je samen tot een veel inclusievere geschiedschrijving."

Benedict Wydooghe doceert geschiedenis aan de VIVES-hogeschool in Kortrijk. Hij schrijft niet alleen artikels voor Wikipedia, hij maakt er ook dankbaar gebruik van in zijn lessen. Zo staat zo goed als al zijn lesmateriaal op de encyclopedie en geeft hij zijn studenten ook de opdracht om zelf nieuwe pagina's te starten. "Hoeveel punten een student krijgt, laat ik voor een stukje over aan de Wikipediagemeenschap", legt hij uit. "Als een pagina een nominatie krijgt om te verwijderen, moet de student onderhandelen over wat die pagina waard was."

Hij gebruikt Wikipedia ook om zijn studenten kritisch te leren kijken naar informatie op het internet. "Klopt alles wat op Wikipedia staat? Nee, ongetwijfeld niet", zegt hij. "Eigenlijk mag je Wikipedia niet gebruiken om belangrijke beslissingen te nemen, daarvoor moet je je beter informeren. Als we Wikipedia vergelijken met andere informatie op het internet, zit wel Wikipedia in het meer betrouwbare spectrum."

Hilke Arijs schrijft als erfgoedwerker vooral over haar eigen streek. "Als ik ga wandelen heb ik ook altijd mijn fototoestel bij om foto’s te nemen om op Wikipedia te zetten", vertelt ze. "Als er over die plaats nog geen artikel bestaat, maak ik er een aan." De meeste informatie op Wikipedia is volgens haar betrouwbaar. "Een artikel schrijven voor Wikipedia is zoals een thesis: je bronnen moeten goed en verifieerbaar zijn. Daar let de gemeenschap op. Als dat niet zo is, wordt je artikel of aanvulling geschrapt."

Arijs is ook professioneel met de encyclopedie bezig. Ze werkt voor de Erfgoedcel Pajottenland-Zennevallei en probeert lokale verenigingen te overtuigen om hun kennis te delen via Wikipedia. "Heel veel kennis is lokaal verankerd bij bijvoorbeeld de heemkundige kring, maar de gewone geïnteresseerde leek vindt die informatie nooit terug. Terwijl die mensen fantastisch onderzoek aan het doen zijn en heel veel kennis hebben. Door een artikel te schrijven op Wikipedia gaat die kennis niet verloren."

Hoe een heemkundige kring in het Pajottenland hun onderzoek deelt via Wikipedia, kun je zien in deze reportage uit "Het Journaal":