De coronacrisis betekent een zware klap voor de overheidsfinanciën, met ronduit hallucinante cijfers. Zo zou onze overheidsschuld in deze crisis toenemen tot bijna 120% van het bbp, het niveau van eind jaren 90. Volgens de Europese Commissie zou de overheidsschuld dit jaar uitkomen op zo’n 550 miljard euro.
Al te vaak worden in deze context uitspraken bovengehaald als ‘we zadelen onze kinderen op met enorme schuldenbergen’ of ‘we stelen van de toekomst’. Dat is te kort door de bocht. Zonder extra overheidsuitgaven zou de structurele schade van deze crisis voor de economie nog veel hoger oplopen, wat ook onze toekomstperspectieven zou ondermijnen. Dat neemt niet weg dat het pad naar gezonde overheidsfinanciën na deze crisis lang en moeizaam zal zijn, en dat de overheid ook vandaag al verstandig moet omspringen met extra uitgaven.
Waar moet de focus komen?
Om onze overheidsfinanciën weer op de rails te krijgen na deze crisis, en de financiële houdbaarheid van onze welvaartsstaat te vrijwaren, moeten we de komende jaren focussen op:
- Het versterken van ons groeipotentieel: sterkere groei is de kortste weg naar gezondere overheidsfinanciën. Dat impliceert:
- Op korte termijn de structurele schade van de crisis beperken met tijdelijke steunmaatregelen
- Veel meer investeren in groeibevorderende projecten zoals infrastructuur en digitalisering
- Hervormingen die de werking van onze economie verbeteren, onder andere op de arbeidsmarkt
- Het begrotingstekort weer binnen de perken krijgen: volgens de Nationale Bank zal dat tekort zonder bijsturingen in 2023 bijna 6% van het bbp bedragen. Gezien de al zware belastingdruk (top 3 in Europa) zullen de budgettaire inspanningen vooral op de uitgavenkant gericht moeten zijn.
België blonk de voorbije decennia op z’n zachtst gezegd niet uit in verstandig budgettair beleid
België blonk de voorbije decennia op z’n zachtst gezegd niet uit in verstandig budgettair beleid, en ook nu zijn de eerste indicaties niet meteen geruststellend. Positief is alvast dat er heel wat plannen zijn voor extra overheidsinvesteringen, al zijn die niet allemaal even productief. Daarnaast blijft het op het vlak van structurele hervormingen om onze economie te versterken evenwel opmerkelijk stil. Maar ondertussen werden wel al belangrijke permanente verhogingen van lopende uitgaven beslist, onder andere in pensioenen en zorg, terwijl voor extra investeringen vooral gewacht wordt op Europese middelen.
Net als na eerdere crisissen dreigen ook nu weer de lopende overheidsuitgaven naar een structureel hoger niveau te klimmen. Volgens de Europese Commissie blijven die ook in 2022 ruim boven 50% van het bbp hangen, op Frankrijk na de hoogste van Europa. Op die manier wordt het moeilijk om onze overheidsfinanciën na deze crisis weer op de rails te krijgen.
