Bijna kwam er een ‘harde grens’ tussen Ierland en Noord-Ierland, met dank aan de vaccindiscussie
De Europese Commissie stond gistren op het punt het vrij verkeer van goederen over de veelbesproken grens tussen Ierland en Noord-Ierland aan banden te leggen, uit angst dat vaccins via ‘de achterdeur’ het Verenigd Koninkrijk binnenkomen. Na veel kritiek heeft de Europese Commissie uiteindelijk afgezien van dit draconische voornemen.
Eerder op de dag had Brussel met onmiddellijke ingang een vergunningenstelsel voor de export van coronavaccins naar landen buiten de de EU ingesteld. Deze protectionistische maatregel is het gevolg van een hoog opgelopen ruzie tussen de EU en de Brits-Zweedse farmaceut AstraZeneca. Het exportverbod is met name gericht op het Verenigd Koninkrijk omdat Brussel AstraZeneca ervan verdenkt de Britten, die eerder een contract hadden afgesloten en meer hebben betaald, voorrang te geven.
Harde grens
Bij de Europese Commissie leefde de angst dat vaccins via Noord-Ierland naar Groot-Brittannië zouden worden gebracht. In het Brexit-akkoord was vrij verkeer over die politiek zo beladen grens vastgelegd, maar er is een clausule waarin de EU of het VK de grens unilateraal kan sluiten. Van deze clausule, artikel 16, wilde Brussel gebruik gaan maken zodat er controles hadden kunnen plaatsvinden. Hiermee zou de ‘harde grens’, waar jaren over gesproken is tijdens de Brexit-onderhandelingen, een feit zijn geworden.
In Noord-Ierland was dan ook woedend gereageerd op dit voornemen. De Noord-Ierse Eerste Minister Arlene Foster noemde het instellen van een harde grens op Iers grondgebied ‘een ongelooflijke daad van vijandigheid’. Bij wijze van hoge uitzondering kreeg ze steun van Sinn Fein, de pro-Ierse nationalisten. In de Ierse hoofdstad Dublin kwam het nieuws keihard aan. Volgens de Brusselse correspondent van publieke omroep RTE, Tony Connelly, was er ‘geschokt’ gereageerd.
De Ierse premier Micheal Martin heeft vrijdagavond meerdere malen contact gehad met commissievoorzitter Ursula von der Leyen om zijn ongenoegen te uiten over deze ‘ongepaste maatregel’. Tevens sprak hij met Boris Johnson, die om opheldering vroeg van Brussel. Martin noch Johnson waren door Brussel ingelicht. Ook Brexit-onderhandelaar Michel Barnier, zo meldt The Times, had zijn zorgen geuit over deze stap. De Fransman was evenmin op de hoogte van wat Brusselse functionarissen met betrekking tot de Ierse grens hadden besloten.
Brussel wil de export van vaccins naar landen buiten de EU indammen. Alleen de Noord-Afrikaanse landen, Wit-Rusland, de Balkan, de Oekraïne, het Nabije Oosten, Zwitserland, IJsland en Noorwegen hoeven geen vergunningen an te vragen. In Canterbury heeft de Britse aartsbisschop Justin Welby teleurgesteld gereageerd. ‘De EU was aanvankelijk geïnspireerd door een sociaal-christelijke leer,’ zei de geestelijk leider, ‘met solidariteit als kloppend hart. Het controleren van vaccin-exporten ondermijnt deze ethische grondslag.’