EU trekt brexitpersoneel terug uit Noord-Ierland na bedreigingen en intimidaties
De Europese Unie gaat tijdelijk haar personeel dat controles uitvoert op de in- en uitvoer van goederen naar de rest van het Verenigd Koninkrijk terugtrekken uit de Britse provincie Noord-Ierland. Het personeel daar krijgt te maken met intimidaties, beledigingen en bedreigingen, en de EU neemt dat ernstig. De EU-controleurs werken er in uitvoering van het recente brexitakkoord.
Bedreigingen in Noord-Ierland worden best niet genegeerd en dat doet de EU dus ook niet. Voorlopig worden de EU-controleurs dus weggetrokken om moeilijkheden te vermijden. Dat personeel klaagt al een tijdje over bedreigingen, beledigingen en bijvoorbeeld het noteren van nummerplaten van auto's en dergelijke door onbekenden. Dat zijn technieken die vroeger in de jaren 80 en 90 ook werden gebruikt door allerlei paramilitaire groepen, zegt Peter Vandermeersch vanuit de Ierse hoofdstad Dublin in "De ochtend" op Radio 1.Â
Er zijn nu tijdelijk geen controles meer op goederen die ingevoerd worden uit de rest van het VK
Eerder had de overheid van de Britse autonome regio Noord-Ierland ook de eigen controleurs uit de havens teruggetrokken. Ook die hadden geklaagd over bedreigingen en intimidatie. Dat betekent dat er op dit ogenblik dus geen controles meer gebeuren van goederen die ingevoerd worden uit de rest van het Verenigd Koninkrijk.Â
Nochtans is dat een essentieel onderdeel van het brexitakkoord dat in december vorig jaar gesloten werd tussen het EU en het VK. Beide wilden te allen prijze verhinderen dat er grenscontroles zouden komen tussen EU-lidstaat Ierland en het Britse gebiedsdeel Noord-Ierland. Dat zou niet enkel het economisch weefsel tussen beide delen van het eiland aantasten, maar ook de vredesakkoorden van Goede Vrijdag van 1998 op de helling zetten. Radicale katholieken -zoals leden van de voormalige terreurgroep IRA- hadden ermee gedreigd om grensposten tussen Ierland en Noord-Ierland aan te vallen.
Wellicht gaan de bedreigingen die nu zijn geuit uit van protestantse unionisten die het niet pikken dat er "grenscontroles" zijn tussen Noord-Ierland en de rest van het VK. Voor hen zou dat symbolisch een scheiding betekenen van Groot-Brittannië en dat ligt daar erg moeilijk. "Die grens in de Ierse Zee -dus tussen Noord-Ierland en de rest van het VK- doet volgens Vandermeersch de vrees rijzen dat de unie tussen Noord-Ierland en de rest van het VK bedreigd wordt. Volgens hem gebruiken de unionistische partijen in Noord-Ierland het ongenoegen daarover echter ook "als een nieuw strijdfront" en kunnen ze er politieke spelletjes mee spelen.Â
Een daad van vijandigheid
De kwestie is in een stroomversnelling gekomen na wat Vandermeersch noemt "de ongelooflijke flater van de Europese Commissie vorige week" die een artikel uit het brexitverdrag inriep om te vermijden dat coronavaccins vanuit Ierland naar Noord-Ierland zouden gaan. Dat werd meteen ingetrokken, maar heeft wel tot grote woede geleid in Noord-Ierland en in de rest van het VK, merkt Vandermeersch op. "Een daad van vijandigheid" heette het daar, maar ook in de republiek Ierland had men het over "een stommiteit". (Lees verder onder de foto).
Kloof gaapt tussen Noord-Ierland en rest van het VK
De oplossing in het brexitakkoord was eenvoudig: de grens voor mensen en goederen tussen de republiek Ierland en Noord-Ierland blijft gewoon open. Zo blijft Noord-Ierland dus deel uitmaken van de Europese eenheidsmarkt en blijft het economische weefsel op het eiland intact.Â
Anderzijds is die grens dan weer verschoven naar de Ierse Zee, dus tussen Noord-Ierland aan de ene kant en de andere Britse gebiedsdelen Engeland, Schotland en Wales aan de andere kant. Controleurs uit de EU en uit Noord-Ierland zien er in de Noord-Ierse havens dan op toe of de ingevoerde goederen voldoen aan de EU-normen. (Lees verder onder de foto).
Het vertrouwen is geschonden (door de EU-vaccinblunder)
De Britse regering roept de EU op om "dringend actie te ondernemen om de spanningen over de brexitcontroles in de Noord-Ierse havens te kalmeren". Londen vraagt de EU om de overgangsperiode waarin controles op Europese normen tijdelijk afgezwakt worden, te verlengen tot begin 2023. Nu is er een overgangsperiode tot einde maart van dit jaar. Concreet wil de Britse regering een tijdelijke uitzondering voor algemene supermarktproducten, geneesmiddelen, gekoeld vlees en pakjes van Groot-Brittannië naar Noord-Ierland. Dat zou niet enkel de spanningen, maar ook de logistieke problemen van veel transportbedrijven moeten verminderen.Â
De Britse minister en bekend brexiteer Michael Gove voert de druk intussen wat op. Hij verwacht een gebaar van de EU, want volgens hem is het Britse vertrouwen geschonden na de blunder van vorige week over de coronavaccins.Â
Het conflict in Noord-Ierland is een restant van het akkoord waarbij het overwegend katholieke deel van het eiland in 1922 eerst autonoom en daarna een onafhankelijke republiek werd. Het toen overwegend protestantse Noord-Ierland bleef Brits. De groeiende spanningen tussen protestanten en katholieken in Noord-Ierland escaleerden in de jaren 60 tot een geweldgolf, "the Troubles", waarbij over en weer aanslagen werden uitgevoerd. In die periode zijn 3.500 mensen gedood. Na Amerikaanse bemiddeling werden in 1998 de vredesakkoorden van Goede Vrijdag gesloten en sindsdien zijn de gemoederen bedaard. De brexit zet dat wankele evenwicht echter opnieuw op de helling.