Minister Demir: “Schaatsen kan wel als lokale besturen voor toezicht zorgen”

Met meerdere dagen van diepvriestemperaturen in het verschiet, is het niet ondenkbaar dat het ijs in het weekend her en der dik genoeg zal zijn om de schaatsen aan te binden. Op het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) luidt het dat schaatsen onder buitensporten valt, en dat het dus mag onder de huidige coronamaatregelen zolang de afstandsregel en het samenscholingsverbod (maximum vier mensen bijeen) gerespecteerd worden.

Maar burgemeesters en gouverneurs kunnen wel extra maatregelen nemen, klinkt het. Dat gebeurde bijvoorbeeld toen de sneeuw op de Hoge Venen te veel wandelaars lokte. Burgemeesters moeten deze keer dus niet enkel de dikte van het ijs - vaak gaat het licht op groen bij circa 12 centimeter - opvolgen om hun beslissing te nemen. Ook de coronacrisis speelt mee.

Dat blijkt nu al in Aalter, waar de schaatshotspot bij uitstek van Oost-Vlaanderen al zeker dicht blijft. Het Aalterse gemeentebestuur denkt dat er te veel naar de Kraenepoel zal komen.

Het West-Vlaamse Damme, waar de Damse Vaart traditioneel veel schaatsers aantrekt, stelt een beslissing uit tot er daadwerkelijk ijs op de vaart ligt. Ook verschillende andere steden en gemeenten met potentiële schaatsplaatsen wachten af, of lijken niet geneigd om toestemming te geven eenmaal het ijs dik genoeg is.

Het Agentschap Natuur en Bos (ANB) van de Vlaamse overheid besliste intussen al om schaatsen niet toe te laten op plassen, meanders en vijvers die het in beheer heeft. Dit omdat het agentschap niet aan ordehandhaving kan doen om te zien of alles coronaveilig verloopt, zo zei Jeroen Denaeghel van het Agentschap Natuur en Bos in een reactie aan HLN Live.

“Er is nu eenmaal een verbod op samenscholingen in natuurgebieden”, licht woordvoerder Jeroen Denaeghel toe. In die gebieden komen weliswaar ook veel mensen wandelen, maar die kunnen zich meestal ruim verspreiden. “In dit geval zit je met een beperkte plas bevroren water, waarvan wij op dit moment niet kunnen zeggen: iedereen welkom, op deze oppervlakte. Wij hebben gewoon niet genoeg boswachters om dat allemaal via de geldende coronamaatregelen in goede banen te leiden.” Het staat gemeentebesturen weliswaar vrij om tòch toestemming te geven voor het schaatsen op plassen, kleiputten, vijvers... op hun grondgebied, “maar dan staan zij zelf wel in voor de organisatie en het naleven en opvolgen van alle regels”, aldus Denaeghel. 

Daarnaast behoort het tot de vaste procedure dat ook de brandweer en de ijsmeesters hun fiat moeten geven. Schaatsen, of liever de toestemming daarvoor, is dus sowieso een complexe kwestie en dreigt door corona allicht té complex te worden om er als burgemeester of gemeente voluit voor te gaan. Blijven nog de privédomeinen over. “Er is flink wat ijsvorming, dus het is zeker mogelijk dat bijvoorbeeld op een bevroren weiland kan geschaatst worden”, aldus Denaeghel. “Maar dat valt niet onder onze bevoegdheid.”

Deze kaart toont welke natuurgebieden in Vlaanderen door het Agentschap Natuur en Bos worden beheerd.

Als de weersvoorspellingen kloppen, is het in ieder geval niet ondenkbaar dat er zich her en der natuurijs vormt.

De temperaturen blijven vandaag continu onder het vriespunt, met maxima tussen -4 tot -6 graden Celsius, zegt onze weerman Frank Duboccage. Vanavond en vannacht kan het op sommige plekken wel nog licht sneeuwen. “Vanaf het noorden gaat het opklaren, en dus wordt het een koude nacht met matige tot strenge vorst. De minima liggen tussen -9 en -12 graden.”

Ook de komende dagen blijft het overdag vriezen, met temperaturen van maximaal -4 graden. Pas tegen het weekend zouden de scherpe kantjes van die lage temperaturen afgevijld worden, met overdag nog maxima tot -1 graad.

Ideale omstandigheden dus voor natuurijsvorming? “Het is koud genoeg, het gaat lange tijd koud blijven en tot en met het weekend zowel overdag als 's nachts blijven vriezen, dus dat is op zich zeer gunstig”, zegt Duboccage. 

“Anderzijds gaat er nog wat sneeuw bijvallen vanavond en vannacht, wat minder gunstig is. Sneeuw geeft namelijk een isolerend effect, en net onder de sneeuwlaag is het altijd 0 graden. Daardoor zal de ijsvorming maar traag verlopen. Zonder sneeuw zou ook het water en niet enkel de lucht aan die temperaturen tot -10 en op sommige plekken -15 graden worden blootgesteld.“

De nieuwe sneeuwlaag zal echter maar beperkt zijn en er zal een deel ook weer verdampen door de droge wind die we deze week krijgen. Daardoor is het moeilijk om een exacte voorspelling te doen wanneer het ijs dik genoeg zal zijn om erop te schaatsen, zegt Duboccage. “Maar ik verwacht dat het tegen het einde van de week op sommige plaatsen wel zal kunnen.”

Het Agentschap voor Natuur en Bos wijst er nog op dat op dit moment de schaatsen zeker niet kunnen worden aangebonden. Het is verboden en levensgevaarlijk. 

“De aanwezige vogels doen er namelijk alles aan om het water hier en daar open te houden. Die open plekken (wakken) vriezen ’s nachts weer dicht, waardoor de vijver volledig dichtgevroren lijkt. Wanneer recreanten er echter over schaatsen, glijden of wandelen, zakken ze door het ijs”, schrijft het Agentschap op zijn website.

In Nederland zien ze het wel al helemaal zitten. De omstandigheden zijn vanaf morgen ideaal voor de snelle groei van natuurijs. “Dit wordt heel serieus”, zegt weerman Wouter van Bernebeek van Weerplaza. 

“Richting het weekeinde kunnen de grotere wateren zijn dichtgevroren. Vandaag stopt het met sneeuwen en vanaf morgen neemt de wind af, waardoor ijs beter kan groeien. Woensdag of uiterlijk donderdag verwachten we ook dat de bewolking wegtrekt, wat zorgt voor koudere nachten. Het land is dan nog altijd bedekt met sneeuw, waardoor de warmte in de bodem blijft in plaats van vrijkomt. Alles bij elkaar zijn dit echt de ideale ingrediënten voor de snelle groei van natuurijs. Denk aan drie tot vier centimeter per nacht. En het ziet er niet naar uit dat we snel van dit weer af zijn, integendeel zelfs.”

De legendarische Elfstedentocht komt er vanwege de coronasituatie overigens sowieso niet, is al aangekondigd. Maar los van die kwestie is in Friesland de schaatskoorts al tot grote hoogten aan het stijgen, beaamt ijsmeester Kroes, die 22 ‘ijswegencentrales’ in zijn provincie aanstuurt. “Je kunt in Friesland zoveel mooie routes maken. Door elk dorp loopt een vaart, je kunt in onze provincie letterlijk van kerktoren naar kerktoren schaatsen.”

Bekijk ook: Kunnen we tegen het einde van de week schaatsen op vijvers en plassen?