OVERZICHT. Van bescherming tegen varianten, tot bijwerkingen. Wat weten we over de verschillende vaccins?
Slecht nieuws voor het AstraZeneca-vaccin: het middel biedt niet genoeg bescherming tegen de Zuid-Afrikaanse variant, zo klonk het afgelopen weekend. Wat betekent dat voor onze vaccinatiestrategie? Zijn de andere vaccins wél bestand tegen de coronavarianten? En hoe zit het met de bijwerkingen van de vaccins? Een overzicht.
AstraZeneca-Oxford University
Het vaccin dat de Brits-Zweedse farmareus AstraZeneca samen met onderzoekers aan de University of Oxford ontwikkelde, is het vaccin dat recent werd goedgekeurd door het Europese geneesmiddelenagentschap (EMA). Dat gebeurde op 29 januari. Deze week werden de eerste 80.000 vaccins in ons land geleverd.
Het AstraZeneca-vaccin is voorlopig uniek op de Belgische markt. Het is immers een vectorvaccin - de basis van deze vaccins is een al gekend virus dat geen ziekte bij de mens veroorzaakt. Het kan hierbij gaan om een onschuldig of levend afgezwakt vaccinvirus. Bij het vaccin van AstraZeneca is dat een adenovirus - virussen met speldvormige uitsteeksels die zich hechten aan de gastheercel - dat voorkomt bij chimpansees.
Over de doeltreffendheid van het vaccin was er lange tijd wat verwarring. Zo bleek uit de eerste studieresultaten dat er een doeltreffendheid van 62 procent werd bereikt als men tweemaal een volle dosis kreeg. Per vergissing kreeg een tweede groep een eerste halve dosis, gevolgd door een volledige dosis. Daar was de doeltreffendheid 90 procent. Het farmabedrijf gaf op 2 februari nieuwe resultaten vrij waaruit bleek dat er een doeltreffendheid van 82,4 procent was bij twee volledige doses, met vier tot twaalf weken ertussen. De goedkeuring die het EMA gaf, geldt ook voor twee volledige doses bij iedereen die ouder is dan 18 jaar. België koos er echter voor om het vaccin niet toe te dienen bij personen ouder dan 55 jaar.
Het vaccin beschermt volgens de resultaten van Oxford University niet enkel tegen de ziekte Covid-19, maar ook tegen besmetting met SARS-CoV-2. Belangrijk, want op die manier beschermt een prikje (lees: twee prikjes) niet alleen jezelf, maar voorkomt het ook dat je het virus doorgeeft aan anderen.
Nog een voordeel is dat het vaccin makkelijk bewaard kan worden bij een temperatuur van 2 tot 8 graden.
Zuid-Afrikaanse variant
Nu het slechte nieuws: het vectorvaccin van AstraZeneca blijkt niet opgewassen tegen de Zuid-Afrikaanse variant. “Ik schrik niet echt van dit nieuws”, zegt viroloog Marc Van Ranst. ”We zien eigenlijk hetzelfde met influenza-vaccins. Influenza-vaccins waarvan we weten dat die werken tegen de stam die we verwachten, werken soms minder tegen een nieuwe stam die in pakweg Azië opduikt. We weten dat er varianten opduiken en dat die kunnen interfereren met de vaccins.” Waarom de Zuid-Afrikaanse variant minder onder de indruk is van het vaccin? Wellicht is dat te wijten aan de E484K-mutatie, een zogenaamde ontsnappingsmutant waarop antistoffen minder vat hebben. Inmiddels zijn er ook al enkele stalen met zo'n mutatie opgedoken van de Britse variant.
Nog volgens Van Ranst komt de Belgische vaccinatiecampagne niet meteen in het gedrang: “In België hebben we momenteel heel weinig Zuid-Afrikaanse stammen. Er zijn een paar uitbraken geweest - onder meer in Oostende - en voor de rest gaat het om geïsoleerde gevallen. Zolang die situatie zo blijft en we die variant hier zoveel mogelijk buiten kunnen houden - en ik benadruk hierbij nogmaals hoe cruciaal het is om reizen naar het buitenland af te raden - hoeft dit nieuws momenteel geen impact op het Belgische vaccinbeleid te hebben.”
Pfizer - BioNTech
Het vaccin van Pfizer en BioNTech is een mRNA-vaccin, een relatief nieuwe techniek waarbij enkel gewerkt wordt met een stukje genetische code (RNA) van het virus. Dit vaccin werd als eerste goedgekeurd in Europa.
Het vaccin heeft een doeltreffendheid van maar liefst 95 procent bij twee doses waarvan de tweede prik na drie weken gezet moet worden. Volgens de eerste studieresultaten biedt het vaccin eenzelfde bescherming tegen de Britse variant, en is het slechts een klein beetje minder effectief tegen de Zuid-Afrikaanse variant (B.1.351). Hoe dan ook werkt Pfizer achter de schermen aan een aangepast vaccin waarbij ze gebruik zullen maken van een stuk RNA van de B.1.351-variant. MRNA-vaccins kunnen gelukkig vrij eenvoudig én snel worden aangepast.
Omdat RNA heel onstabiel is, moet het vaccin zeer koud bewaard worden, bij een temperatuur van -70 graden.
Moderna
Het Moderna-vaccin, tevens ook een mRNA-vaccin, werd als tweede goedgekeurd door het Europese geneesmiddelenagentschap.
Ook dit vaccin heeft met 94,5 procent een bijzonder hoge doeltreffendheid. Opnieuw worden er twee doses ingeënt met vier weken tussen de eerste en tweede prik. De hoge doeltreffendheid geldt eveneens bij een besmetting met de Britse variant. Moderna laat wel weten dat de antistoffen die door hun vaccin in het bloed worden opgewekt, de Zuid-Afrikaanse variant tot zes keer minder efficiënt neutraliseren. Dat betekent dat er tot zes keer meer antistoffen nodig zijn om dat type van het coronavirus de kop in te drukken. Moderna werkt inmiddels aan een ‘boostershot’, een nieuwe versie van het vaccin dat voldoende antistoffen moet opwekken tegen de Zuid-Afrikaanse variant.
Het mRNA-vaccin van Moderna kan bij een temperatuur van -20 graden bewaard worden.
Johnson & Johnson
De Amerikaanse farmareus Johnson & Johnson, waarvan Janssen deel uitmaakt, werkt intussen aan een vectorvaccin waarvan België alvast 5 miljoen doses reserveerde. Het afgezwakte virus dat bij dit vaccin gebruikt wordt, is het zogenaamde Ad26-virus. Het veroorzaakt een lichte verkoudheid, maar dringt ook heel makkelijk menselijke cellen binnen. Voorlopig werd het vaccin evenwel nog niet goedgekeurd door het EMA. Dat zal naar verwachting deze week ergens gebeuren. Dit vaccin is voorlopig uniek gezien er maar één prik nodig is.
En hoe zit het met de doeltreffendheid van één zo’n prikje? Het vaccin van Johnson & Johnson heeft een effectiviteit van 66 procent, de laagste doeltreffendheidsgraad tot zover. Bovendien schommelt het percentage in de verschillende werelddelen. In de Verenigde Staten geldt een doeltreffendheid van 72 procent, in Latijns Amerika is dat 66 procent en 57 procent in Zuid-Afrika. Wellicht zijn deze schommelingen te wijten aan de verschillende varianten.
Het vaccin heeft wel een werkzaamheid van 85 procent tegen ernstige ziektesymptomen, waar dan ook ter wereld.
Een overzicht van de vaccins
Bijwerkingen en overlijdens in België
Volgens de laatste gegevens zijn er sinds de start van de vaccinatiecampagne in totaal 467 meldingen van bijwerkingen gekomen op een totaal van meer dan 328.000 toegediende dosissen. Het Pfizer/BioNtech-vaccin wordt het langst gebruikt, de meeste klachten (461) gaan dan ook over die producent. Van Moderna hebben nog maar zes personen een bijwerking gekregen.
In 74 gevallen werden de bijwerkingen als ernstig beschouwd. “Meestal ging het wel om gekende bijwerkingen die ook in de bijsluiter beschreven zijn”, klinkt het bij het geneesmiddelenagentschap FAGG.
In 21 van de 467 Belgische meldingen werd een overlijden gemeld. Het feit dat deze overlijdens geen gemeenschappelijk klinisch beeld vertonen is een eerder geruststellend element volgens het FAGG. Er is voorlopig dan ook geen sprake van een oorzakelijk verband.
Bescherming
Rest nog de vraag hoe lang men precies beschermd wordt met zo'n vaccin. Dat is voorlopig nog onduidelijk. We weten inmiddels wel dat we zeker drie maanden na infectie tegen het virus beschermd zijn. Van de vaccins wordt verwacht dat dit wat langer is. Fase 3-studies bij gevaccineerde vrijwilligers moeten ons meer duidelijkheid geven.
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
23
Vlaams Belang onder vuur over zaak-Dewinter: “Bondgenoot geworden van Rusland in een blinde obsessie om ons land kapot te maken”
-
Franse warenhuisketen Monoprix opent eerste winkel in België
De Franse warenhuisketen Monoprix opent vandaag in het Waals-Brabantse Waterloo zijn eerste winkel. -
Staat tekent cassatieberoep aan tegen vrijlating Freddy Horion (76): langstzittende gevangene van ons land blijft vooralsnog in de cel
De Belgische staat gaat in cassatieberoep tegen de beslissing om Freddy Horion (76), de langstzittende gevangene van ons land, uit de gevangenis te halen. Dat bericht ‘VRT Nieuws’ en wordt bevestigd door goede ingevoerde bron aan persbureau ‘Belga’. -
-
KIJK. Indrukwekkend: 23-jarige Vlaamse renner kan galopperend paard bij teugels nemen in volle koers
-
HLN Shop
Eerste hulp bij verveling tijdens de paasvakantie: met deze vijf uitstappen plan je je verlofdagen vol plezier
Kijken jij en de kids halsreikend uit naar de paasvakantie? Haal dan maar snel je agenda boven, want er valt die twee weken een hoop meer te beleven dan eieren rapen. HLN Shop grasduint door het lijvige aanbod en selecteert vijf toppers. Van een duizelingwekkend hoogteparcours tot een avontuur zes meter onder de grond: deze familie-uitstapjes willen jullie niet missen. -
PREMIUM
Discussie barst los nu duizenden agenten sneller vaccin krijgen: “Krijgen brandweermannen en kleuterjuffen dan óók voorrang?”
Duizenden politieagenten zullen sneller dan voorzien een vaccin kunnen krijgen. Dat heeft de overheid zaterdag beslist. De reden? “Veel agenten hebben zeer nauw en risicovol contact met de burger. Hen moeten we sneller beschermen.” Bij de brandweer en in het onderwijs krabben ze zich in de haren. “Als dat de nieuwe maatstaf is, dan hebben wij ook personeel dat in aanmerking komt.” -
Fietser vindt menselijke resten op jaagpad in Avelgem: arm met hand én trouwring
Avelgem
-
Bijna 1 op de 3 werkt nog steeds regelmatig van thuis
-
PREMIUM12
Gezinsdrama broer en zus: hoe kun je weten dat Charon (25) ook uit het leven wou stappen? Experts: “Zekerheid is bijna onmogelijk, maar toch”
Het onderzoek naar het familiedrama van maandag in het West-Vlaamse Wakken is nog volop bezig. Sannie D.B. (25) bracht wellicht eerst zijn zus Charon (26) om en stapte daarna zelf uit het leven. Dé aartsmoeilijke hamvraag: hebben ze dat samen beslist of handelde hij alleen? Wij spraken met twee ex-onderzoeksrechters en een wetsdokter: hoe kun je dat met zekerheid weten? En doet het er eigenlijk nog wel toe?Dentergem, Wakken -
Woonkrediet herzien wordt binnenkort goedkoper
Banken zullen klanten in veel gevallen geen herbeleggingsvergoedingen meer kunnen aanrekenen als zij hun woonkrediet willen herfinancieren. De federale regering wil nog voor het einde van de legislatuur maatregelen nemen om de kosten te drukken. Dat schrijven ‘De Tijd’ en ‘L’Echo’. -
HLN Shop
SOS onkruid: hoe pak je het snel en eenvoudig aan? Met deze vijf toestellen is je tuin klaar voor de lente