Vicepremier Petra De Sutter: ‘Ik zeg u: wij zijn perfect capabel om te besturen’

Je merkt het meteen: Petra De Sutter (57) laat zich niet zo gemakkelijk uit het lood slaan. Beheerst zal de gynaecologe een uur lang al onze vragen beantwoorden: over die ellendige coronacrisis, de start van Vivaldi en de samenhang binnen Groen. “Het zijn hectische dagen, maar ik heb nog nooit gedacht: ‘Waar ben ik nu u hemelsnaam aan begonnen?’”

De kappers mogen weer open. Volgens de virologen is dat een gok.

De Sutter: “Daarom hebben we strikte voorwaarden opgelegd. Je kapsalon zal een halve operatiezaal lijken. In het algemeen zijn we in België best wel goed bezig, vergeet dat niet. Mensen hebben zware inspanningen geleverd, onder meer met de feestdagen. Een bezoek aan de kapper kan dan deugd doen. Veilig, weliswaar.”

Waarom komt er geen ‘kotbubbel’?

“Er bestaat nog te veel twijfel over de mogelijke gevolgen. De experts moeten hier nog verder op werken. Hopelijk is dit een van de eerstvolgende stappen die we kunnen nemen, want straks is het academiejaar voorbij zonder dat de studenten er iets aan gehad hebben. Dat moet mentaal zwaar zijn.”

Begrijpt u de mensen die zeggen: het wordt ons allemaal te veel?

“Iedereen is het beu, dat begrijp ik. Ik heb mijn eigen ouders ook al sinds augustus niet meer gezien, behalve op straat of via Skype. Een wandeling maken met je vader van 91 is niet evident. Dus ja, het begint te wegen. 

“Tegelijk moeten we voorzichtig blijven. Er sterven nog elke dag bijna 50 mensen. Dat mogen we niet ‘normaal’ vinden. De ziekenhuizen zitten nog volop in de miserie. Veel mensen die medische zorg nodig hebben, belanden op een wachtlijst. Daarom kunnen we nu niet zomaar alles versoepelen.”

Vreest u nog voor een grote derde golf? Of is dat risico weg?

“Als arts blijf ik er niet gerust in. De Britse variant blijkt gelukkig minder besmettelijk dan gevreesd. Maar er kunnen andere mutanten ontstaan waar de huidige vaccins minder bescherming tegen bieden.”

Wanneer kan de horeca heropenen?

“Ten vroegste wanneer we het effect van de vaccinaties zien. Op dit moment is 3 procent van de bevolking gevaccineerd. Als dat groot genoeg is om het aantal ziekenhuisopnames manifest te doen dalen, kunnen we over een heropening praten. Dat zal wel nog een maand of twee duren, vrees ik. Laat ons hopen dat we Pasen halen.”

De vaccinaties lopen tergend traag. We hangen achteraan het peloton.

“We zijn voorzichtig en willen niet overhaast handelen. Ik vind dat goed. We hebben bijvoorbeeld beslist om geen 55-plussers met AstraZeneca te vaccineren. Ja, dit zal voor wat vertraging zorgen, maar ik wil geen risico lopen (er is twijfel over de werking van het vaccin bij ouderen, JVH/ADB). We beslissen op basis van zoveel mogelijk wetenschappelijke evidentie. En de evidentie ontbreekt gewoon bij AstraZeneca.”

De Britten hebben al miljoenen mensen gevaccineerd met AstraZeneca.

“Ik ga daar geen uitspraken over doen. Je kan België niet verwijten dat we onze protocollen volgen.”

Het punt blijft: het vaccineren gaat gewoon niet snel genoeg.

“Sorry, op dit moment liggen we eigenlijk voor op onze oorspronkelijke strategie. Maar we zijn compleet afhankelijk van de producenten. De ene week horen we dat Pfizer niet kan leveren, de andere kan Moderna 4 miljoen extra dosissen leveren. Het enige wat we kunnen doen, is daar zo goed mogelijk op inspelen.”

Een terugkeer naar het normale leven, dat zit er voor de zomer niet meer in?

“Het doel is: tegen juli of augustus het grootste deel van de bevolking vaccineren. Afhankelijk van de omstandigheden kan dat ook juni of september zijn. Laten we ons niet vastpinnen op een exacte datum.”

Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (sp.a) heeft ons wel al ‘het rijk der vrijheid’ voorgespiegeld.

“Als regering balanceren we continu op een slappe koord. Ofwel zijn we slome slakken, ofwel geven we de bevolking valse hoop. Elke dag is het iets anders. (...) 

“Laat ons allemaal een beetje rustig blijven en ons niet laten opjagen door het laatste nieuwsje van de dag. Zowel media, politici als wetenschappers hebben wat mij betreft de opdracht om een beetje meer sereniteit en rust in het coronadebat te brengen.”

Daarvoor loopt er te veel verkeerd. Kijk naar het Europees geflater met de vaccinaankopen.

“Gaat het allemaal perfect? Neen. Ik denk dat het belangrijk is dat er duidelijkheid komt over de kleine lettertjes in die EU-contracten. 

“Tegelijk ben ik héél blij dat de EU deze aankopen samen heeft gedaan. Stel je het omgekeerde voor: elke lidstaat voor zich. Dat zou een onwaarschijnlijke chaos geweest zijn. In Oekraïne, daar hebben ze nog geen enkel vaccin gekregen. Nul, niks. Weet ook: in Europa hebben we uitzicht op groepsimmuniteit in de zomer. In grote delen van de wereld zal dat pas volgend jaar zijn.”

Politici en wetenschappers moeten sereen blijven, zegt u. De laatste weken loopt de spanning hoog op.

“Ik vertrouw de experts waarop we onze politieke besluitvorming baseren voor 100 procent. We zullen ze niet altijd in detail volgen, maar dat hoeft ook niet. Een politieke beslissing en een wetenschappelijke beslissing zijn twee verschillende zaken. Is er een meningsverschil? Et alors? We mogen dat niet opblazen.”

Het stoort u niet dat Erika Vlieghe en Marc Van Ranst dagelijks in de debatprogramma’s zitten?

“Neen. Ze kunnen met grote wetenschappelijke expertise spreken over deze crisis. En ook als het over onderwerpen buiten hun vakgebied gaat, dan is dat geen probleem voor mij. Ik beschouw dit dan als de mening van één specialist. Niet meer of niet minder. Net zoals ik de mening van Georges-Louis Bouchez (de man die al weken in de clinch ligt met de experts, JVH/ADB) aanzie als de mening van één voorzitter.”

Twee weken geleden werd het federale relancepakket voorgesteld. U reageerde bijzonder enthousiast.

“We hebben 1,6 miljard euro aan projecten op tafel gelegd bij Europa. Wellicht zal er nog een klein beetje in gesnoeid worden, maar het uitgangspunt is duidelijk: België gaat voluit voor groen en digitaal.”

Is de realiteit niet dat ons heel donkere sociaal-economische jaren te wachten staan?

“De relance is de oplossing om ons uit de crisis te halen. Tot nu toe geven we financiële steun aan werklozen, bedrijven en ondernemers. Maar straks moeten zij op eigen kracht weer bijdragen aan de economie. 

“Het is zoals met iemand in een ontwikkelingsland die geen eten heeft: ofwel geef je hem elke dag vis, ofwel geef je een vislijn zodat hij eten kan vangen. In het begin zal dat even wennen zijn, maar daarna boek je dubbele winst.”

Een groene en digitale relance, dat klinkt mooi. Maar wat stelt het écht voor?

“Een keuze voor de economische sectoren van de toekomst. Vergelijk het met het Marshallplan na de Tweede Wereldoorlog: alles lag plat, we moesten alles heropbouwen. Met enorme infrastructuurwerken hebben we vijftig jaar welvaart gecreëerd. We hebben toen toch ook niet alles opgebouwd zoals het voor de oorlog was? Dat doen we nu ook niet. We moeten uit de crisis komen met het doel om opnieuw dertig jaar welvaart te creëren.”

We praten al zo ontzettend lang over digitalisering.

“Ja, dat klopt, maar onderschat de impact van de coronacrisis niet. Mensen hebben massaal geleerd om te telewerken. Onze kinderen hebben afstandsonderwijs leren volgen via de computer. Connectiviteit is belangrijker dan ooit. De digitale transitie waar we mee bezig waren, moeten we nu versnellen. 

“Weliswaar met oog voor de digitale kloof. Die is een realiteit. 10 procent van de bevolking zit niet op internet, en dat zijn echt niet alleen onze ouderen. Bij mensen in armoede gaat het om 30 procent.”

Wat vindt u van het idee om postkantoren te bundelen met een krantenwinkel of NMBS-loket?

“Wij verplichten de postkantoren om open te blijven. Als daar op een dag vijftien klanten binnenkomen, dan begrijp ik dat dat economisch niet efficiënt is. Vandaar dat we zeker kunnen nadenken over andere functies, zoals treintickets verkopen. Zolang het maar binnen de publieke dienstverlening past. Of postkantoren ook kranten en sandwichen moeten gaan verkopen, daar heb ik grote vragen bij.”

Uw groene collega Georges Gilkinet ligt al overhoop met de NMBS over de sluiting van loketten.

“Ik betreur dat. Al is er volgens mij zeker geen blijvende schade aangericht. Gilkinet is een minister met een hart voor de NMBS. Sophie Dutordoir is een capabele spoorbaas. Die twee zullen er wel uitraken. Ze moeten wel, als ze resultaat willen boeken. Ze zijn nu gestruikeld. Dat kan gebeuren.”

Wordt de groene relance uw trofee in Vivaldi?

“De eerste maar niet de laatste: we zijn nog maar vier maanden bezig (lacht). Neen, wat ik vooral belangrijk vind is dat de hele regering zich achter deze aanpak schaart. Dat zegt wel iets.”

Dat de groenen zich thuis voelen in deze coalitie?

“Ik heb niet de indruk dat we ergens aan het staartje bengelen, als dat uw vraag is. Je kan schamper doen over deze regering als een ‘ideologische lappendeken’, maar ik vind het net uniek dat we in deze tijden zeven partijen hebben gevonden die het algemeen belang boven het eigen belang durven te stellen.”

Hoelang gaat dat blijven duren na de coronacrisis.

“Nu hebben we een gemeenschappelijke vijand, dat klopt. Maar ik denk dat we de basis aan het leggen zijn voor iets moois. Voorlopig gaat het heel goed. 

“Soms hoor je weleens een partijvoorzitter, maar dat mag ook van mij (vorige week nog Conner Rousseau en Bouchez, JVH/ADB). Ieder z’n rol. Als vicepremier voer je het regeerakkoord uit. Als voorzitter dien je als ventiel waarlangs soms wat overdruk moet ontsnappen.”

Premier Alexander De Croo (Open Vld) laat zich niet opjagen?

“Ik denk dat iedereen ziet dat hij een goede kapitein is in deze storm.”

Intussen staat het parlement wel volledig buitenspel.

“Kijk: de manier waarop we de coronacrisis aanpakken, via ministeriële besluiten, heeft een wettelijke basis. Er is de wet rond de civiele veiligheid uit 2007. 

“Tegelijk is iedereen het erover eens dat het beter kan. Daarom is minister Annelies Verlinden (CD&V) bezig aan een pandemiewet, waarin mogelijke maatregelen zoals een avondklok of een samenscholingsverbod worden verankerd. En de coronawet van minister Vandenbroucke moet dringende problemen zoals de aanleg van strategische stocks aanpakken. Zo wordt de Kamer betrokken.”

Versta: de groenen zijn voorvechter van het parlement, tot ze in de regering zitten.

“Dat klopt niet. Ik kom zelf uit het Europees Parlement. Geloof me: ik weet maar al te goed hoe frustrerend het is als je continu genegeerd wordt. Die fout zullen wij niet maken. Het parlement, dat zijn de verkozenen van het volk, daar moet je naar luisteren. Maar in deze crisis moest het soms ook ad hoc.”

Wat zegt het over ons parlement als Kristof Calvo zomaar zijn fractieleiderschap opgeeft?

“Na alles wat er gebeurd is, denk ik dat Kristof vooral even nood had aan een nieuwe uitdaging.”

Hij is nog steeds teleurgesteld over zijn gemiste ministerpost? De functie die u kreeg.

“Er zijn persoonlijke littekens gemaakt. Dat is toch maar des mensen? We zijn geen robots, hoor. Dat is logisch en begrijpelijk. Maar please, doe ook niet te dramatisch. Kristof komt na een jaar terug, hij zal in het parlement blijven zetelen en een toptalent zoals hij heeft nog een heel mooie carrière voor zich.”

Binnen Groen beseft intussen iedereen: de manier waarop die ministerkeuze werd gemaakt, was fout.

“Ik ben betrokken partij dus ik kan hier niet al te veel over zeggen. Maar het klopt natuurlijk wel dat de procedure anders moet. 

“Ik ben enorm gehecht aan onze basisdemocratie. Die zullen we blijven koesteren binnen Groen. Een partijvoorzitter die met een telefoontje ministers kiest, voor mij kan dat niet. Maar het is misschien ook niet ideaal om tot 6 uur ‘s ochtends te moeten discussiëren met de leden.”

Denkt u dat Groen deze keer wel een blijvertje is als bestuurspartij?

“Ik lees ook wel wat journalisten graag schrijven over Groen. Jullie zijn kritisch voor ons. Ik zeg u: wij zijn perfect capabel om te besturen. Waarom zouden wij niet kunnen wat Ecolo al veel langer doet in Wallonië? Ik ben optimistisch ingesteld. Als ik in Europa rondkijkt, dan zie ik steeds meer landen waar de groenen meebesturen. De grote uitdagingen waar we voor staan, als partij zijn we daar klaar voor.”

Bij de verkiezingen in 2024 wordt de rekening gemaakt.

“Ik hoop dat we dan kunnen zeggen: ondanks een historische pandemie hebben we met Vivaldi een verschil gemaakt. Ik heb al gezegd: falen is geen optie, niet op zo’n belangrijk moment. Ik blijf daarbij.”