Moeten we al onze hoop vestigen op het vaccin van Johnson & Johnson?

Kunnen we AstraZeneca nog op zijn woord geloven?

De opschudding was groot dinsdagavond, toen persagentschap Reuters meldde op basis van bronnen bij de Europese Unie dat het farmabedrijf AstraZeneca van april tot juni slechts 90 van de beloofde 180 miljoen vaccindoses kon leveren. Snel volgde een reactie van de woordvoerder van AstraZeneca. De farmareus ontkende niet dat er productieproblemen waren in Europa, maar voegde eraan toe dat het volgens zijn meest recente voorspelling nog steeds aan de volle 180 miljoen vaccins in het tweede kwartaal zou voldoen. De helft daarvan wordt geproduceerd in Europa, voor de andere helft rekent het op zijn ‘wereldwijde capaciteit’.

Maar op korte termijn levert AstraZeneca nog steeds een pak minder dan verwacht. Het bedrijf moest zijn productie een aantal dagen stilleggen omdat er problemen opgedoken waren bij een van de onafhankelijke laboratoria die op de productieketen toezien. 

Daardoor krijgt ons land deze week slechts 88.800 dosissen, in plaats van de voorziene 114.716. Volgende week komen er slechts 21.600 in plaats van 90.161. Pas in de week van 7 maart zou de achterstand grotendeels ingehaald worden, met een levering van 127.200 vaccins. 

“We hebben daar begrip voor, maar het zorgt uiteraard voor miserie”, zegt Dirk Ramaekers, hoofd van de taskforce vaccinatie. “Pfizer had in het begin ook moeite om aan de vraag te voldoen, maar levert ondertussen wel elke week zonder problemen. Laten we hopen dat AstraZeneca dat binnenkort ook kan.” 

Wat betekent dit voor de vaccinatiecampagne?

De vertragingen bij AstraZeneca hebben geen impact op de onmiddellijke planning, want die werd gemaakt op basis van de vaccins die al geleverd zijn. Deze week krijgt elk vaccinatiecentrum gemiddeld zo’n 170 vaccins, volgende week gaat dat richting de 200, in de week van 8 maart krijgt elk vaccinatiecentrum gemiddeld 500 vaccins. “Maar vanaf midden maart gaan we minder vaccins kunnen sturen naar de vaccinatiecentra en zal het vaccineren van de zorgmedewerkers dus een stuk trager verlopen”, zegt Joris Moonens van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. 

Dat heeft ook tot gevolg dat de start van de vaccinatie van de bredere bevolking later komt. 65-plussers kunnen hun eerste prik nu vanaf 22 maart verwachten. “Bij de 65-plussers in assistentiewoningen hopen we wel vroeger in maart te kunnen starten. Daar dienen we Pfizer-vaccins toe.”

Kan Johnson & Johnson ons uit de nood redden?

Er is ook goed nieuws. Johnson & Johnson zou in april al 280.500 vaccins aan België kunnen leveren, meldt De Tijd op basis van goedgeplaatste bronnen. Dat is twee maanden vroeger dan voorzien. De taskforce vaccinatie noch het geneesmiddelenagentschap FAGG kon het nieuws echter bevestigen.

Wat wel zeker is, is dat het Europees Geneesmiddelenagentschap EMA inmiddels een aanvraag tot goedkeuring van Johnson & Johnson ontving. Omdat het bedrijf de derde fase van zijn klinische studies in het najaar uitvoerde, op het moment dat er een tweede golf woedde, kwam het sneller aan voldoende data dan verwacht. Midden maart zou het EMA zijn goedkeuring kunnen geven.

Volgens de Amerikaanse toezichthouder FDA is het vaccin voor 72 procent effectief in de Verenigde Staten. Het is ook het eerste vaccin dat met één dosis werkt en het kan bewaard worden op koelkasttemperatuur. “Het zou fijn zijn als we met Johnson & Johnson vervroegd een extra werkpaard krijgen, dan hebben we meer zekerheid mochten andere leveringen stilvallen”, zegt Moonens. 

Wat doet Europa intussen?

“Ik versta niet dat Europa geen vuist maakt tegen de producenten”, klonk het na het nieuws over AstraZeneca fors bij minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V). De Europese Commissie benadrukt dat er continue gesprekken aan de gang zijn met de farmabedrijven en dat er wel degelijk drukkingsmiddelen zijn.

“Bij sommige bedrijven betalen we pas bij de levering, dus dan hebben ze er alle belang bij dat dat op tijd gebeurt”, zegt Stefan De Keersmaecker, woordvoerder Gezondheid van de Commissie. “Ook betalen we investeringen in het productieproces in schijven. Dan kan beslist worden om een van die schijven niet uit te betalen. Daarnaast werken we aan manieren om de productiecapaciteit op te schalen. Dat kan door te investeren in nieuwe fabrieken of door licentie-overeenkomsten te sluiten met andere bedrijven, waardoor die kunnen helpen produceren.”

De Europese Raad zit donderdag digitaal samen over de corona-aanpak. Iedereen is het erover eens dat die te wensen overlaat. België heeft, samen met Denemarken, Spanje, Letland en Polen, een brief gestuurd naar Raadsvoorzitter Charles Michel.

“België en Denemarken werken al enkele weken samen voorstellen uit hoe het beter kan. We willen hiermee druk zetten op de Commissie en de andere Europese landen”, luidt het binnen de federale regering. Concreet wil ons land dat Europa in de eerstvolgende maanden een cockpit opzet die heel de vaccinketen aanstuurt. Niet alleen voor de ontwikkeling, maar ook voor een snellere productie van grote hoeveelheden. “Dit is belangrijk voor de volgende generatie vaccins tegen de verschillende coronavarianten, die nu al in ontwikkeling is, en dus om onze relance veilig te stellen.”