Onlangs ontdekte Oud-Egyptische handleiding geeft details over mummificatie

In het Oude Egypte werd het balsemen beschouwd als een heilige kunst en slechts heel weinig individuen waren op de hoogte van de kennis die voor het proces nodig was. Egyptologen denken dat de meeste geheimen van de kunst mondeling overgedragen werden van de ene balsemer op de andere. Teksten over mummificatie zijn dan ook zeldzaam: tot hiertoe kenden we er slechts twee. 

Egyptologen waren dan ook verrast toen ze enige tijd geleden een korte handleiding over mummificatie vonden in de Papyrus Louvre-Carlsberg, een medische papyrus die voornamelijk handelt over kruidengeneeskunde en zwellingen van de huid. De handleiding is onlangs uitgegeven door egyptologe Sofie Schiødt van de Københavns Universitet.

Veel beschrijvingen van mummificatietechnieken die in deze handleiding staan, zijn niet te vinden in de twee latere handleidingen, en de beschrijvingen zijn bijzonder gedetailleerd, zo zei Schiødt. 

De tekst leest volgens haar als een geheugensteun, en de lezers waarvoor hij bedoeld was, moeten specialisten geweest zijn die herinnerd moesten worden aan deze details, zoals de recepten voor zalven en het gebruik van verschillende soorten van windsels. 

Een aantal van de meer eenvoudige processen zijn dan weer weggelaten uit deze tekst, zoals het uitdrogen van het lichaam met natron - soda, een zout dat in de natuur voorkomt. 

Een van de opwindende nieuwe stukjes informatie die we uit deze tekst kunnen leren, gaat over het balsemen van het gelaat van de overledene, zei Schiødt. De handleiding geeft een lijst van ingrediënten voor een middel dat voor het grootste deel bestaat uit plantaardige aromatische stoffen en bindmiddelen. Die worden gekookt tot een vloeistof waarmee de balsemers een stuk rood linnen bedekken. Dat wordt dan op het gelaat van de overledene gelegd om het te omhullen met een welriekende en antibacteriële cocon. Die procedure wordt vervolgens om de vier dagen herhaald.

Tot nog toe was dit proces niet bekend, maar egyptologen hebben al wel verschillende mummies uit dezelfde periode als de handleiding onderzocht waarvan het gelaat bedekt was met linnen en hars. Volgens Schiødt stemt dat goed overeen met de procedure met het rode linnen die in deze tekst beschreven wordt.  

Het belang van de handleiding in de Papyrus Louvre-Carlsberg voor het reconstrueren van het mummificatieproces ligt in het feit dat de tekst specificeert dat het proces verdeeld was in intervallen van vier dagen, waarbij de balsemers actief werkten aan de mummie om de vier dagen. 

Die dagen werden gekenmerkt door een rituele processie met de mummie, waarbij de vooruitgang werd gevierd die geboekt werd bij het herstellen van de lichamelijke integriteit van de overledene. Dat kwam neer op 17 processies in de loop van de periode van het balsemen. 

In de periode tussen de dagen waarop er aan de mummie gewerkt werd, werd het lichaam bedekt met linnen en bestrooid met stro dat doortrokken was met aromatische stoffen om insecten en aaseters weg te houden, zei Schiødt.   

De mummificatie, die uitgevoerd werd in een speciaal daarvoor gebouwde werkplaats in de buurt van het graf, vond plaats in de loop van 70 dagen die verdeeld waren in twee grote periodes: een periode van 35 dagen voor het drogen van het lichaam en een periode van 35 dagen voor het omzwachtelen. 

In de eerste periode werd het lichaam zowel langs binnen als langs buiten behandeld met droog natron. Die behandeling begon op de vierde dag van de mummificatie na de reiniging van het lichaam, het verwijderen van de inwendige organen en de hersenen en het invallen van de ogen. 

De tweede periode van 35 dagen was gewijd aan het omhullen van het lichaam met zwachtels en aromatische stoffen. Het balsemen van het gelaat dat beschreven wordt in deze nieuwe handleiding, gebeurde in deze periode. 

Het hele proces van 70 dagen was verdeeld in intervallen van vier dagen, waarbij de mummie klaar was op dag 68 en in de doodskist werd geplaatst. De twee laatste dagen vonden rituele activiteiten plaats, die de overledene moesten toelaten om voort te leven in het hiernamaals. 

Het manuscript waarop Sofie Schiødt gewerkt heeft voor haar doctoraat, is de Papyrus Louvre-Carlsberg. Die wordt zo genoemd omdat het Louvre in Parijs de ene helft van de papyrus bezit en de andere helft deel uitmaakt van de Papyrus Carlsberg Collection van de universiteit van Copenhagen (PLouvre E 32847 + PCarlsberg 917). 

De twee delen van de papyrus waren oorspronkelijk in het bezit van twee verschillende privé-verzamelaars en er ontbreken een aantal delen. 

Op basis van paleografie, de studie van de vorm van de hiëratische schrifttekens in de tekst, wordt de zes meter lange papyrus gedateerd rond 1450 v.C. Dat betekent dat hij meer dan 1.000 jaar ouder is dan de twee andere handleidingen over mummificatie die we kennen. 

Het grootste deel van de papyrus, die de op een na langste medische papyrus is die bewaard is gebleven uit het oude Egypte, gaat over kruidengeneeskunde en huidziekten. 

Hij bevat meer bepaald de oudste verhandeling over kruiden, die beschrijvingen geeft over het uitzicht, het leefgebied, de toepassingen en de religieuze betekenis van een goddelijke plant en zijn zaden. Daarnaast bevat hij ook een lange verhandeling over zwellingen van de huid, die gezien worden als ziektes die de maangod Khonsu gestuurd heeft. 

De publicatie van de papyrus is gepland voor 2022 in een samenwerking tussen het Louvre museum en de Papyrus Carlsberg Collection. 

Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van de Københavns Universitet.