Vlaanderen is een hotspot van stikstof, maar waarom is dat een probleem?

Wat is stikstof?

Stikstof is een kleur- en reukloos gas dat we constant inademen. Ongeveer 80 procent van onze lucht bestaat uit stikstof, de overige 20 procent uit zuurstof. Op zich is stikstof dus niet schadelijk voor uw gezondheid of die van de natuur. Maar er bestaan ook verbindingen van stikstof die minder gezond zijn. Zo heb je ammoniak, een verbinding van stikstof en waterstof, die vooral via de mest van kippen en vee vrijkomt. Deze slaat meestal in de nabije omgeving neer.

Daarnaast heb je stikstofoxide, een verbinding van stikstof en zuurstof die vooral ontstaat bij de verbrandingsprocessen in het verkeer, in de industrie en bij de verwarming van gebouwen. Deze wordt vaak door hoge schouwen in de lucht gespuwd en verspreidt zich over een ruimer gebied dan ammoniak.

Wat is het probleem?

Stikstof bevordert de groei van planten. Vandaar dat onze boeren het al decennia via kunstmest over hun velden verspreiden. Intussen wordt Vlaanderen volgebouwd met wegen en industrie en telt het evenveel varkens als mensen. De pluimveesector is een booming business. Al deze elementen zorgen ervoor dat Vlaanderen een echte hotspot van stikstof is, net als Nederland en Denemarken. Niet toevallig ook landen met een sterke veeteelt.

Maar te veel stikstof is schadelijk voor de gezondheid van de mens. Stikstofoxiden zijn immers belangrijke veroorzakers van fijnstof en smog. Zij leiden tot allerlei longklachten. Ook de natuur wordt ernstig getroffen. Sommige planten, zoals grassen, gaan er tenslotte extra hard door groeien. Daardoor verdringen ze anderen, zoals de heide. “Zeldzame soorten verdwijnen. Het zorgt voor een verschraling van de natuur”, zegt specialist milieurecht Hendrik Schoukens (UGent).

Onderzoek heeft aangetoond dat deze verschraling ook gevolgen heeft voor de dieren die van deze planten afhankelijk zijn, zoals insecten en vogels. Zij verdwijnen of staan onder druk. Schoukens: “Zo heeft een Nederlands onderzoek aangetoond dat de schalen van de eitjes van roofvogels tegenwoordig minder dik zijn door stikstof.”

Hoe erg is het in Vlaanderen?

Elk jaar slaat er in Vlaanderen gemiddeld 23,4 kilogram stikstof per hectare neer. Berekeningen van ecologen wijzen uit dat een aanvaardbare druk op de natuur rond de 15 kilogram per hectare ligt. Daar zitten we dus fors boven. Lokaal zitten er forse uitschieters tussen. In bepaalde hotspots in de Kempen en West-Vlaanderen valt er jaarlijks 40 kilogram stikstof neer per hectare. Terwijl sommige natuurgebieden erg kwetsbaar zijn. Schoukens: “Een ven kan maar 8 kilogram stikstof per hectare verdragen.”