Apple gaat vragen: ‘Wilt u dat deze app u overal volgt?’ En nu is Facebook boos

Bent u in het bezit van een iPhone of iPad? Dan vindt er op uw apparaat een frontale botsing van grote commerciële belangen plaats. Althans: binnenkort. Apple kondigde het vorig jaar al aan, stelde het uit, maar belooft nu dat de update in iOS en iPadOS er ‘dit voorjaar’ echt is. Het is een controversiële update waar andere techbedrijven eufemistisch gezegd niet naar uitkijken.

Als een topman van techbedrijf A tijdens de presentatie van zijn (verder uitstekende) jaarcijfers uithaalt naar techbedrijf B vanwege een nakende software-update van deze laatste en zelfs waarschuwt voor financiële schade, dan is er iets aan de hand. Het is precies wat Mark Zuckerberg van Facebook vorige maand deed. Bij die gelegenheid ging hij met gestrekt been in op de komende privacymaatregelen van Apple, het bedrijf dat hij als zijn grootste concurrent ziet.

Transparant

Wat is er aan de hand? Het gaat allemaal om een functie genaamd App Tracking Transparency in het besturingssysteem voor iPads en iPhones. Daarmee gaat Apple zijn gebruikers veel duidelijker maken dat de apps op hun mobieltjes en tablets unieke informatie verzamelen die nuttig is voor het aanbieden van gerichte reclame. Dat soort informatie kan het unieke ID zijn van een apparaat, maar ook iemands naam of mailadres. Apps verzamelen dat soort info en delen die gegevens vervolgens weer met commerciële partijen zoals Google en Facebook. 

Gebruikers kunnen al langer op hun toestel aangeven dat ze niet willen dat ze door apps ‘getrackt’ worden, maar dit is voor Apple te vrijblijvend: je moet er naar op zoek ergens in de instellingen. Weinig mensen zullen dat doen. Vanaf iOS 14.5 (de huidige versie is iOS 14.4) krijgt de consument een niet te missen scherm voor zijn kiezen: wilt u dat Facebook uw activiteiten via de apps of websites van andere bedrijven volgt? Facebook en andere partijen verzamelen immers niet alleen gebruiksdata via hun eigen apps, maar ook via die van andere partijen. Hierin zit dan een zogenoemde trackingcode van Facebook verstopt.

Zenuwen

Facebook is dan ook een fervent tegenstander van de update. In december protesteerde het bedrijf er al tegen via paginagrote advertenties in Amerikaanse kranten. De zenuwen zijn verklaarbaar: Facebook leunt in zijn winstmodel bijna geheel op de verkoop van online-advertenties. Specifieker: de handel in gebruikersprofielen die het aanbieden van gerichte advertenties mogelijk maakt. Overigens staat Facebook niet alleen met zijn protest; ook een bedrijf als Snap (van Snapchat) zegt zich zorgen te maken over de aanpassing.

Floor Terra van Privacy Company snapt de nervositeit van Facebook goed: “Zodra gebruikers expliciet toestemming moeten geven om gevolgd te worden, zal de grote meerderheid die toestemming niet geven.” De privacyspecialist noemt het vanuit Europees perspectief volstrekt logisch en ook goed dat Apple nu deze stap zet. De strenge Europese wetgeving GDPR vereist immers dat consumenten expliciet en vooraf toestemming geven als bedrijven hun persoonlijke gegevens willen verzamelen.

Europese regels

De huidige situatie, waarbij gebruikers bij Facebook of bij Apple (of beide) ergens in de instellingen kunnen aangeven dat ze niet getrackt willen worden voor advertenties op maat, mág al niet volgens die Europese wetten, benadrukt Terra. “Maar los van het juridische aspect geloof ik ook wel dat Apple zijn gebruikers wil beschermen.”

Met de pop-upschermen zal dat ontegenzeglijk beter gebeuren. Op dit moment is het namelijk voor veel mensen volstrekt onduidelijk welke gegevens precies van hen worden verzameld en door welke partijen. Weliswaar verplicht Apple sinds kort dat appmakers vermelden welke informatie ze precies verzamelen, maar dat gebeurt in vrij algemene termen. ‘De volgende gegevens worden mogelijk gebruikt om je te volgen op apps en websites van andere bedrijven: apparaat-ID en gebruiksgegevens’ staat er dan bijvoorbeeld. Maar wil je als consument precies weten welke trackingcodes er in een app zitten? “Dan moet je echt in de code van de app kijken, of het netwerkverkeer aftappen. Niet echt zaken die een gewone consument doet”, zegt Terra. De nieuwe schermpjes van Apple gaan dat veranderen.

Pure winst

Pure winst dus, vindt Terra. Maar er blijft altijd nog wat te wensen: “De Europese wet schrijft voor dat de consument hier gedetailleerd over wordt geïnformeerd: hoelang wordt zijn informatie bewaard? Of: wordt dit ook buiten de EU opgeslagen?” Het is aan de (nationale) toezichthouder om hierop te handhaven, benadrukt Terra. Iets wat volgens hem nauwelijks gebeurt.

Verder bestaat er natuurlijk ook nog iets als Android, het besturingssysteem van Google dat op de overgrote meerderheid van alle mobieltjes draait. Anders dan Apple verdient Google vooral geld met online-advertenties. Het is nog niet duidelijk wat Google op dit vlak precies gaat doen. Volgens Bloomberg zijn ze bij Google hard aan het nadenken over een balans tussen de belangen van de online-advertentie-industrie (inclusief Google zelf) enerzijds en die van de steeds privacybewustere consument anderzijds.

Verstikkend

Stilzitten is geen optie, want dat doet ook de politiek niet. Zo pleiten progressieve Europarlementariërs al voor een verbod op gepersonaliseerde advertenties, iets waar de Europese Commissie nog niet aan wil. Nog niet.

Eurocommissaris Margrethe Vestager (Mededinging) heeft zich intussen ook in het conflict gemengd en Apple gewaarschuwd dat het alle apps op zijn platform gelijk moet behandelen. Als Apple straks zijn eigen apps niet op dezelfde manier behandelt als die van de concurrentie, zou Apple misbruik maken van zijn machtspositie. Precies het punt dat Zuckerberg ook maakt.