De Europese Unie wil harder inzetten op de samenwerking met derde landen om afgewezen asielzoekers en andere buitenlanders die geen verblijfsstatuut krijgen, over te nemen. Afhankelijk van de samenwerking die verleend wordt, kunnen de geldende visummaatregelen op bilaterale basis verstrengd of net versoepeld worden.
Dat is vrijdag gebleken op de Europese ministerraad Binnenlandse Zaken, die in het teken stond van het asiel- en migratiebeleid.
In september 2020 stelde de Europese Commissie haar langverwachte asiel- en migratiepact voor. Een akkoord is er nog steeds niet, maar tijdens de resterende drie maanden van zijn EU-voorzitterschap wil Portugal er alles aan doen om dat alsnog te bereiken. ‘We gaan ons concentreren op het evenwicht tussen gedeelde solidariteit en gedeelde verantwoordelijkheid’, zei binnenlandminister Eduardo Cabrita, waarmee hij meteen aangaf dat het grootste discussiepunt – de verdeling van de inkomende vluchtelingen – nog niet uitgeklaard is.
De 27 EU-landen beslisten wel al om de samenwerking met derde landen rond terugkeer en overname op te voeren. Ik heb een duidelijke kalender voorgesteld voor gerichte gesprekken met de derde landen’, zei bevoegd Europees commissaris Ylva Johansson na de vergadering. Als er geen vooruitgang wordt geboekt, wil de Europese Unie de visaregelingen voor de betrokken landen strenger maken. In het omgekeerde geval kan er sprake zijn van versoepelingen. Over die ‘externe dimensie’ van het Europese migratiebeleid zitten de binnenlandministers maandag ook samen met de ministers van Buitenlandse Zaken.
Minder dan een derde keerde terug
Een humane, doeltreffende terugkeer, overname en re-integratie van wie niet in aanmerking komt voor een geregulariseerd verblijf in de EU, wordt als een centraal element van het asiel- en migratiepact beschouwd. Minder dan een derde van de ongeveer 500.000 migranten die in 2019 te horen kregen dat ze niet in de Europese Unie konden blijven, konden worden teruggestuurd of keerden vrijwillig terug. De Commissie heeft daarom een document opgesteld met een overzicht van 39 derde landen en de inspanningen die ze doen om ter zake met de Europese Unie en de lidstaten samen te werken. Voor ongeveer een derde van die landen kan de samenwerking ‘verbetering’ gebruiken, meent de Commissie, die ook heeft opgelijst welke derde landen prioritaire aandacht verdienen.
Belgisch staatssecretaris Sammy Mahdi (CD&V) is tevreden dat nu beslist is dat de Commissie de komende maanden diplomatieke gesprekken zal voeren en op basis daarvan negatieve of positieve visummaatregelen zal voorstellen. ‘Dit is een bijzonder belangrijke verwezenlijking’, zegt hij. ‘Het geven van internationale bescherming veronderstelt ook dat diegenen die een negatieve beslissing krijgen terug vertrekken. Dat is ook wat de burger van ons verwacht. Via diplomatieke gesprekken als het kan, via visumsancties als het moet.’
Mahdi is ook tevreden dat de Commissie bevestigd heeft dat er simulatieoefeningen komen om de impact van de verschillende voorstellen inzake asiel en migratie te meten, zoals hij al langer voorstelt. ‘Een kleine, maar o zo belangrijke overwinning’, zegt hij.
