Direct naar artikelinhoud
InterviewCardioloog Thomas Vanassche

‘Als het vaccin een ernstig risico op trombose zou hebben, zou je véél meer gevallen zien’

Cardioloog Thomas VanasscheBeeld Joel Hoylaerts / Photo News

Ook Nederland, Frankrijk en Duitsland stoppen voorlopig met het toedienen van het vaccin van AstraZeneca. Ze willen, net als steeds meer Europese landen, eerst onderzoeken of de gevaccineerden meer kans hebben om bloedklonters te ontwikkelen. Ons land blijft evenwel doorgaan met vaccineren. Is dat wel verantwoord? Kan een inenting tromboses veroorzaken of niet? We vroegen het aan cardioloog Thomas Vanassche (38) van het UZ Leuven. Hij is vicevoorzitter van de Belgische Vereniging voor Trombose en Hemostase.

Volgens het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) waren er op 10 maart dertig mensen met bloedklonters op een totaal van vijf miljoen Europeanen die het AstraZeneca-vaccin hadden gekregen. Is dat geen reden tot ongerustheid?

Professor dr. Thomas Vanassche, die verbonden is aan de dienst hart- en vaatziekten en de dienst bloedings- en vaatziekten van het UZ Leuven: “Over de concrete gevallen heb ik geen informatie, maar als het vaccin een ernstig tromboserisico zou hebben, zou je véél meer gevallen zien. Elk jaar zijn er in Europa meer dan een miljoen mensen die een trombose ontwikkelen, met of zonder vaccin. Dat er bij de miljoenen gevaccineerden een aantal zijn bij wie nadien een trombose wordt vastgesteld, is heel normaal. Ik ga ook niet zeggen dat een verband helemaal uitgesloten is, maar ik zie geen gevaar om verder te vaccineren.”

Waar maken sommige landen zich zorgen over? Wat is een trombose nu precies?

“Ons bloed is vloeibaar om het vlot door het lichaam te laten stromen. Maar als een bloedvat kapot is, stolt het bloed zodat de bloeding vanzelf stopt en we beschermd worden tegen overmatig bloedverlies. Maar soms loopt het mis en ontstaat er een bloedklonter in een bloedvat dat niet stuk is. Die klonter blokkeert dan de normale bloeddoorstroming. Als we spreken over een trombose, bedoelen we daar gewoonlijk een bloedklonter in het been (beentrombose) of in de longen (longembolie) mee. Maar ook hersen- en hartinfarcten hebben met stolling te maken.”

“Intussen meldt Noorwegen dat bij een klein aantal gevaccineerden nog een ander probleem werd vastgesteld, namelijk een acute verlaging van het bloedplaatjesaantal. Dat is een aandoening die nog zeldzamer is dan een trombose, en ook hier is een link met het vaccin zeker niet bewezen.”

‘Als het vaccin een ernstig risico op trombose zou hebben, zou je véél meer gevallen zien’
Beeld REUTERS

Hoeveel Belgen krijgen elk jaar een trombose in onverdachte tijden, als er dus geen massavaccinatie aan de gang is?

“Elk jaar gaat het om 10.000 Belgen die een longembolie of een beentrombose krijgen. Dat is dus één persoon per duizend. Daar moeten de hersen- en hartinfarcten nog bijgeteld worden. Wereldwijd is één overlijden op drie te wijten aan bloedklonters, los van vaccinatie. Het verbaast me echt niet dat er bij zo’n grote vaccinatiecampagne mensen zijn bij wie bloedklonters vastgesteld worden.”

Wil dit zeggen dat u ervan uitgaat dat het vaccin veilig is?

“De veiligheid van een vaccin is makkelijk na te gaan. Voor het op de markt komt, wordt het uitgebreid getest bij tienduizenden personen, van wie de ene helft een werkend vaccin krijgt en de andere helft een nepvaccin. Van de twintigduizend proefpersonen die deelnamen aan de AstraZeneca-studie, was er nadien slechts één persoon met een trombose. Dat was bij een persoon die een nepvaccin had gekregen. Intussen is het vaccin al aan meer dan tien miljoen mensen toegediend, waardoor nog zeldzamere nevenwerkingen toch aan het licht komen.”

“Als er bij het massaal vaccineren een melding komt van een medisch probleem, is het goed dat dat onderzocht wordt. Maar er zijn twee manieren om voorzichtig te zijn. Ofwel beslis je voor de zekerheid een heel gedetailleerd onderzoek te starten en intussen het vaccineren te stoppen. Ofwel bekijk je het zo: we leven al een jaar met een pandemie die élke dag tienduizenden doden eist, we hebben nu een vaccin en zullen mogelijke nevenwerkingen onderzoeken, maar we blijven het vaccin wel gebruiken.”

Vindt u dat ons land moet doorgaan of stoppen met vaccineren?

“Als ik kijk naar het kleine aantal gevaccineerden dat bloedklonters ontwikkelde én naar het grote aantal mensen dat in niet-coronatijden een trombose krijgt, begrijp ik de beslissing van het Europees Geneesmiddelenbureau en van België. Ook de Belgische Vereniging voor Trombose en Hemostase en zijn internationale tegenhanger raden aan het AstraZeneca-vaccin te blijven gebruiken.” 

“Mensen worden al vele jaren ingeënt met een massa vaccins. Er is in het verleden nog nooit een link vastgesteld tussen een vaccinatie en een trombose. Dat een trombose het gevolg zou zijn van een inenting, wordt absoluut niet gezien. Integendeel, we geven het vaccin net aan die personen die zonder spuitje een veel hoger risico lopen. Zo geven we het griepvaccin aan risicopatiënten. Bij hen kan griep complicaties veroorzaken, zoals hart- en vaatziekten. Bij een ernstige Covid-19-infectie is een trombose dan weer een van de mogelijke complicaties.”

Wie niet ingeënt is en met Covid-19 in het ziekenhuis belandt, loopt dus een hoger risico op tromboses?

“Al heel vroeg in de coronapandemie hebben we vastgesteld dat patiënten die in het ziekenhuis liggen met een ernstige Covid-19-infectie, een hoger risico lopen op tromboses. Vandaar dat we hen een aangepaste dosis bloedverdunners toedienen. Onderzoek door ons centrum en in vele andere ziekenhuizen toont dat dit de kans op complicaties, en mogelijks zelfs op overlijden, verlaagt. Met andere woorden: wie ingeënt is, beschermt zichzelf tegen corona en ook tegen mogelijke complicaties zoals een trombose. De voordelen van het vaccin zijn hier groter dan de nadelen.”

Is het dan echt onmogelijk dat het AstraZeneca-vaccin tromboses veroorzaakt?

“In theorie kan het. Het vaccin geeft een bouwstukje van het coronavirus aan het lichaam, zodat het lichaam het virus leert herkennen en kan verslaan als het ermee geconfronteerd wordt. Door dit mechanisme wordt het afweersysteem geactiveerd, wat een kleine beetje ontsteking kan veroorzaken. Daardoor voelen sommige gevaccineerden zich bijvoorbeeld wat koortsig. Deze ontsteking kan een heel klein beetje activatie van de stolling veroorzaken, maar dat is allemaal heel theoretisch. Nogmaals, in het verleden is er nog nooit een verband gevonden tussen een vaccin en een trombose.”

Zou u zich zélf laten inenten met AstraZeneca?

“Hier in het ziekenhuis heb ik twee Pfizer-vaccins gekregen. Maar als me een inenting met AstraZeneca was aangeboden, zou ik ook geen moment geaarzeld hebben.”