Van jodelende koeien tot uitgejouwde zangeressen: André Vermeulen over 65 jaar preselecties Eurovisiesongfestival

André Vermeulen, sinds kort met pensioen als VRT-journalist, heeft al sinds hij een broekje van elf was een boon voor het Eurovisiesongfestival, toen hij bij zijn tante in Brugge naar televisie mocht kijken. 23 jaar lang gaf hij ook het VRT-commentaar bij de liedjeswedstrijd. Bij de Vlaamse preselecties zat Vermeulen herhaaldelijk in de jury. Op de eerste rij dus.

Hoe kiest een land een liedje en een artiest om naar het Eurovisiesongfestival te sturen? Soms beslissen de nationale omroepen dat gewoon zelf, zoals dit jaar Hooverphonic en “The wrong place”, maar vaak gaat (of ging) er een nationale preselectie aan vooraf. Daar drong de overkoepelende organisatie Eurovisie ook op aan, schrijft André Vermeulen in zijn boek “Van Canzonissima tot Eurosong”. 

Een voorronde moest ervoor zorgen dat de tv-kijkers zich meer betrokken voelden wanneer de winnaar op het songfestival hun kleuren verdedigde. Heel bekend bij ons was bijvoorbeeld de liedjeswedstrijd "Canzonissima" in de jaren 60, die zich over verscheidene maanden uitstrekte.

Wat werkt het best? Met of zonder voorrondes, met of zonder publieksstemming? "Het lied is belangrijker dan de uitvoerder," zegt André Vermeulen in "De Madammen" op Radio 2, "het moet een originele, krachtige compositie zijn die kan aanslaan bij een internationaal publiek." 

Vakjury's kiezen efficiënter, maar voorrondes genereren natuurlijk veel animo bij de kijkers. De slinger lijkt de professionele kant op te gaan: zowel de VRT als de RTBF laten de nationale preselecties al jaren varen.

Het boek “Van Canzonissima tot Eurosong” van André Vermeulen zit tjokvol informatie, het resultaat van een jarenlange zoektocht in zowel openbare als privé-archieven. Er staan niet enkel titels, uitvoerders, uitslagen van alle preselecties in, zowel aan Nederlandstalige (VRT) als aan Franstalige kant (RTBF), maar ook de petite histoire, vaak uit de eerste hand opgetekend in gesprekken en veel heerlijke foto’s van het podium tot het singlehoesje.

We zetten enkele bijzondere vondsten op een rij:

In 1957, het jaar 2 van de Eurovisiesongtijdrekening, zingt Rina Pia in "Canzonissima" het liedje "De jodelende koe". André Vermeulen noemt het een "cultklassieker". Het mag helaas niet naar het festival in Frankfurt. Bobbejaan Schoepen wel, met "Straatdeuntje".

Bekijk de archiefbeelden uit 1957 hier:

Over naar 1983. De finale van de preselecties verloopt turbulent. De vakjury kiest voor het repetitieve en hypermoderne "Rendez-vous" van Pas De Deux, met Dett Peyskens en Hilde Van Roy op blote voeten en Walter Verdin aan de keyboards. Pas De Deux komt als winnaar uit de bus en verslaat de gedoodverfde laureate Sofie. Het awoe-geroep in het Amerikaans theater is niet van de lucht. Ook presentator Luc Appermont valt uit zijn rol en knarsetandt: "We gaan de winnaars toch moeten feliciteren".  

Bekijk de ontluisterende beelden hier: 

Sociale media bestaan nog niet in 1983, maar de kranten en weekbladen staan vol boze lezersbrieven, onder meer over de zangeressen van Pas De Deux als "slechte vrouwen die geen beha dragen". De Volksunie, voorloper van de N-VA,  vindt de naam van de groep en de titel van het lied dan weer te Frans. Later dat jaar gaat Studio Brussel in de ether met als eerste plaat "Rendez-vous". Op het Eurovisiesongfestival van München strandt Pas De Deux op de 18e plaats op 20 deelnemers.

Ook al in 1967 was er stennis tijdens de voorrondes. "Het publiek in het Amerikaans theater gedraagt zich vaak schandelijk," schrijft André Vermeulen. Zangeres Kalinka werd weggejouwd door de fanbase van Ronny Temmer, "de zingende postbode uit Oudenaarde". Kalinka kan haar nummer niet uitzingen en verdwijnt huilend van het podium. Live op televisie, maar helaas niet bewaard in het archief. 

Na (tien!) voorrondes "Canzonissima" stuurt de BRT Louis Neefs naar Wenen met "Ik heb zorgen", waar hij 7e op 17 deelnemers wordt. Uit de vele preselecties van 1967 diepen we nog een parel op: "De torens van Babel" van Hugo Dellas, over de haven van Antwerpen die almaar groter wordt. Klinkt actueel. 

Bekijk de clip met havenbeelden hier:

Nog een sterk verhaal komt uit 1985. De dienst "ernstige muziek" van de VRT kiest "Vannacht", een lied van componist Frédéric Devreese op tekst van Hugo Claus. Maar de dienst "amusument" steekt daar een stokje voor. Het wordt Linda Lepomme die ons land vertegenwoordigt in Göteborg met "Laat me nu gaan". Dat liedje eindigt laatste. 

Hugo Claus kijkt naar de uitzending bij Devreese thuis en roept met enig leedvermaak "God bestaat toch!", onthult André Vermeulen in zijn boek. Het geweigerde lied "Vannacht" wordt in 2006 uitgevoerd, wanneer Devreese de carrièreprijs van Klara krijgt. 

Bekijk de Journaalbeelden hier:

Sandra Kim wint het Eurovisiesongfestival van 1986 met "J'aime la vie", de eerste en voorlopig enige Belgische overwinning. Het daaropvolgende jaar stuurt de VRT Liliane Saint-Pierre met "Soldiers of love". Ze eindigt 11e op 22.

Bekijk de beelden hier: 

De voorlopig laatste VRT-preselecties vonden in 2016 plaats. Laura Tesoro won toen "Eurosong" met het liedje "What's the pressure". Op het festival in Stockholm eindigt ze tiende, "een van de beste Belgische resultaten ooit" volgens André Vermeulen.

Bekijk de beelden van Laura Tesoro in de finale van de voorrondes hier:

Beluister hier het gesprek in "Nieuwe feiten" op Radio 1:

Het boek "Van Canzonissima tot Eurosong" van André Vermeulen is uitgegeven bij Kritak.