Vanaf 1 juli kan je reizen met de Europese ‘coronapas’. Hoe werkt dat precies?

Wat is het certificaat precies?

Het is een document, zowel op papier als digitaal te verkrijgen, met daarop een QR-code met alle essentiële informatie. Je kan het krijgen als je minstens één prik van een door Europa erkend vaccin gekregen hebt, de voorbije zes maanden de ziekte al hebt doorgemaakt of een negatieve coronatest kan voorleggen. Een PCR-test mag niet ouder zijn dan 72 uur voor vertrek, een sneltest niet ouder dan 24 uur. Het zijn de ziekenhuizen, test- en vaccinatiecentra en andere gezondheidsdiensten die het gratis kunnen afleveren.

Hoe werkt het systeem?

Allereerst: het certificaat is geen vereiste om te mogen reizen. Wie geen document heeft, kan nog altijd naar de Spaanse costa’s of de Portugese Algarve vertrekken. Maar deze reizigers kunnen wel gevraagd worden om bij aankomst een coronatest af te leggen of in quarantaine te gaan.

De bedoeling van het systeem is dat reizende Europeanen minder gehinderd worden door vervelende beperkingen. De Europese lidstaten en IJsland, Lichtenstein, Noorwegen en Zwitserland hebben zich akkoord verklaard om elkaars certificaten te aanvaarden. In principe zullen ze reizigers dus niet meer in quarantaine zetten of testen vragen bij binnenkomst. Al is dat voor de betrokken landen geen verplichting en kan het land autonoom beslissen om al of niet in te grijpen. “Dat kan bijvoorbeeld wanneer de epidemie in een land of een regio toch verergert”, legt bevoegd Europees Commissaris Didier Reynders uit. “Maar we hebben aan de lidstaten gevraagd om dat zo weinig mogelijk te doen.”

Nog een uitzondering: het certificaat kan verkregen worden na één prik. Maar als pakweg vakantieland Italië het nodig vindt om bij een niet volledige vaccinatie alsnog een negatieve coronatest te eisen, kan dat. Volgens Europees Commissaris Reynders is het voor Europeanen sowieso beter om te wachten met reizen tot ze volledig gevaccineerd zijn. “We spreken hier over de zomermaanden. Zoals de vaccinatiecampagnes nu vorderen, zal dat bij heel wat mensen dan al het geval zijn.”

Geldt het certificaat ook voor wie buiten Europa op reis wil?

Voorlopig niet. Het certificaat kwam er in de eerste plaats om het reizen binnen Europa coronaveilig te laten verlopen. De Europese Commissie werkt wel samen met de Wereldgezondheidsorganisatie om ervoor te zorgen dat het Europese certificaat ook elders in de wereld wordt erkend. De kans is wel erg groot dat populaire vakantiebestemmingen buiten Europa het certificaat zullen aanvaarden. 

Experts raden reizen buiten Europa deze zomer nog altijd af. Binnen de EU staan alle landen ongeveer op het zelfde vaccinatieniveau en kunnen ze vrij gelijkaardige curves voorleggen. Dat is lang niet het geval in de rest van de wereld.

Wat met kinderen? Hebben zij ook een certificaat nodig?

Daarover is nog onduidelijkheid. Het advies is nu nog om kinderen jonger dan 12 jaar niet te vaccineren, omdat er nog geen wetenschappelijk bewijs is dat het vaccin ook voor hen werkt en veilig is. Wat betekent dat kinderen dus per definitie een coronatest zouden moeten ondergaan. Dat kan bij de jongsten nogal moeilijk liggen. Wellicht wordt daar een systeem uitgewerkt waarbij een ondergrens voor de testen bepaald wordt. Wie jonger is, kan mee op reis, op voorwaarde dat de andere gezinsleden wel een certificaat kunnen voorleggen.

Vanaf wanneer is het coronacertifcaat er?

Volgens Europa moet het systeem ten laatste op 1 juli in werking treden. Vraag is of dat voor alle lidstaten haalbaar is. Want de uitrol ervan zal nog behoorlijk wat voeten in de aarde hebben. Zo moet er een goed werkend vaccinatieregister zijn en moeten de instellingen die het certificaat kunnen afleveren een digitale handtekening hebben. Die handtekeningen moeten ook opgeslagen zijn in een beveiligde databank, om fraude met de coronacertificaten tegen te gaan.

Onder andere in Nederland maken experts zich zorgen. Het registratiesysteem daar blijkt niet altijd volledig ingevuld, waardoor het niet precies bekend is wie al gevaccineerd is en met welk vaccin.

Klaar

Ons land is wel klaar, klinkt het. Jan Eyckmans, woordvoerder van federaal minister voor Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit): “Wij hebben het voordeel dat we aan het begin van de campagne het Vlaamse registratiesysteem Vaccinet uitgebreid hebben naar Brussel en Wallonië. Dat systeem werkt goed.” Bovendien hebben gezondheidsinstellingen in ons land al een digitale handtekening en zijn ook de databanken klaar. De voorbereidingen zijn in ons land al maanden geleden begonnen, onder leiding van Frank Robben, de IT-topman van de federale regering. Eyckmans: “Wij zitten dus mooi op schema.”

Al moeten er nog een paar belangrijke knopen doorgehakt worden tegen dat het zover is. Zoals: waar zullen reizigers zich kunnen laten testen? Hoe zit het met de kostprijs? Europees is beslist dat de test voor reizigers betalend is, maar in ons land gingen eerder al stemmen op om dat voor mensen die nog niet de kans hadden om zich te laten vaccineren alvast gratis te houden. “En er moet ook nog beslist worden welke toepassingen we in eigen land aan het Europese certificaat toekennen”, zegt Jan Eyckmans. “Dat zal allemaal op het Overlegcomité beslist moeten worden.”