Belang van ventilatie tegen corona drong pas laat door: ‘Zijn varkens belangrijker dan kinderen?’

Dat de roep om een CO2-meter in elke klas pas nu luid klinkt, is merkwaardig. Al in juni vorig jaar overtuigde milieuonderzoeker Maarten De Cock viroloog Marc Van Ranst van het belang van zulke metingen – omdat Sars-Cov-2 airborne is. Het verspreidt zich vooral via aerosolen: minuscule druppeltjes die lang in de lucht blijven hangen. “Van Ranst was meteen mee”, zegt De Cock. “Maar het heeft lang geduurd voor het overal doordrong. De Wereldgezondheidsorganisatie heeft ook geblunderd.”

De Cock, die erg actief is op Twitter, staat op de radar bij coronacommissaris Pedro Facon. “Ik noem hem en Carl Van Keirsbilck onze guerrilla-experts”, lacht Facon. “Ik ben niet te beroerd om te zeggen dat zij van onderuit sneller de juiste boodschap brachten, al hebben Erika Vlieghe en Marc Van Ranst er vorige zomer ook al over gepraat met de administratie onderwijs. Maar Carl en Maarten hebben mee kennis vergaard.”

Carl Van Keirsbilck is informaticus en schreef voor denktank Itinera een paar rapporten over het onderwijs. En hij lanceerde pas een petitie voor verplichte CO2-meters in elke klas. “De handtekeningen komen binnen, maar onbegrijpelijk genoeg wel véél minder snel dan bij de steunpagina voor Jürgen Conings, die meteen 50.000 fans had.”

Educatief project

Op 25 maart van dit jaar verspreidde Dierengezondheidszorg Vlaanderen een bericht over varkensstallen. “De kwaliteit van het stalklimaat heeft invloed op de gezondheid van de varkens. CO2-sensoren kunnen een belangrijk hulpmiddel zijn in de optimalisatie van je stalklimaat.” Van Keirsbilck is scherp: “Zijn varkens belangrijker dan kinderen? Goed dat er aandacht is voor dierenwelzijn, maar in klaslokalen vindt men de luchtkwaliteit blijkbaar niet belangrijk. Terwijl onderzoek aantoont dat hoge CO2-waarden een negatieve impact hebben op de leerprestaties. Ook zónder pandemie hebben we CO2-meters nodig.”

Het zou een prachtig educatief project zijn, aldus Van Keirsbilck. “Kinderen kunnen leren waarom het CO2-gehalte aangeeft hoe de luchtkwaliteit is, en waarom een waarde van meer dan 900 deeltjes per miljoen (ppm) wijst op een te hoog besmettingsrisico. Ze zouden die kennis aan hun ouders kunnen doorgeven, in plaats van het virus mee naar huis te brengen. Het belang van ventilatie en luchtreiniging dringt niet door. Mede omdat de overheid altijd de boodschap gaf dat scholen veilig zijn. Dat was desinformatie.”

Budgettair valt een CO2-meter in elke klas trouwens mee, berekent Van Keirsbilck. “Er is 41 miljoen euro uitgegeven aan handgel en extra poetsbeurten. Een simpele CO2-meter kost 80 euro: voor pakweg 5 miljoen kun je er in elk klaslokaal eentje hangen”.”

Wet toepassen

Maarten De Cock heeft altijd een CO2-metertje op zak. Soms post hij op sociale media de waarden in deze of gene supermarkt. “Eigenlijk hoeft de Vlaamse minister van Onderwijs geen initiatief te nemen”, zegt hij. “Er bestaat al federale regelgeving die elke werkgever verplicht om de werknemer een goede luchtkwaliteit te bieden: het CO2-gehalte mag de 900 ppm niet overschrijden. En aangezien leraren werknemers zijn, zou de luchtkwaliteit in klassen allang constant gecontroleerd moeten worden.”

Ter informatie: uit de zogenaamde Schoolgebouwmonitor 2019 blijkt dat het aantal lokalen in Vlaamse scholen dat “uitstekend” verlucht is, daalde van 24 procent in 2008 tot 10 procent in 2018. “Dat men die meters nog niet heeft gehangen, is eenvoudig te verklaren”, zegt De Cock. “Men wil niet weten hoe erg de situatie is. Men wil het niet zien. En in sommige klassen loopt het CO2-gehalte op tot 5.000 of 6.000 ppm. Het verzet is volkomen irrationeel. Bij het begin van de pandemie heb ik trouwens alarm geslagen over de luchtkwaliteit in woon-zorgcentra. Ook toen voelde ik mij een roepende in de woestijn. De Duitse viroloog Christian Drosten zei al in mei 2020 dat verluchten belangrijker was dan handen wassen. En de pandemie is niet voorbij.”

De lange termijn

Dat vreest ook Elisabeth Meuleman, Vlaams Parlementslid voor Groen. “Wie weet welke varianten duiken er nog op. We moeten – zeker met de versoepelingen die er aankomen – nog altijd voorzichtig blijven. En ik ben geen jurist, maar wat als ouders besluiten om juridische actie te ondernemen als hun kind in ongezonde omstandigheden les krijgt?”

Coronacommissaris Pedro Facon, die blij is met de aandacht voor ventilatie, ook op school, blijft nuchter. “Met alleen metingen zullen we het niet redden”, zegt hij. “En niet elke school zal meteen aan alle normen voldoen. De installatie van die meters moet dus passen binnen een bredere beleidsvisie op lange termijn. Wat doen we als de waarden zeer slecht zijn? Wat is dan het plan?”

“Het vergt een megabudget om eindelijk die nodige investeringen te doen”, zegt Lieven Boeve van het Katholiek Onderwijs. “Ook in ventilatie, uiteraard. Want zelfs op plekken waar een ventilatiesysteem bestaat, is het niet noodzakelijk geschikt voor een crisis zoals deze, omdat sommige systemen de binnenlucht voortdurend hergebruiken, wat nu uiteraard niet de bedoeling is.”