Sans-papiers houden hongerstaking in Brussel: ‘Een baxter geweigerd om verder te gaan’

“Een goede job, een gelukkig leven.” Dat is eigenlijk alles wat Achraf wil, zegt hij. De jongeman is 21 en doet al acht dagen mee aan de hongerstaking. Hij drinkt enkel water en redt zich voorts met een doosje Dafalgan, dat naast hem op zijn matras ligt. 

Achraf ligt vlak bij het altaar van de Brusselse Begijnhofkerk en is een van de ongeveer 450 mensen zonder papieren die in hongerstaking zijn gegaan. In de kerk verblijven zo’n 250 personen, de anderen bevinden zich op de campussen van de VUB of de ULB. Achraf komt uit Marokko, spreekt moeilijk Engels of Frans. In de twee jaar waarin hij in België is, heeft Achraf meegemaakt wat talloze andere sans-papiers ondergaan. “Ik heb in de keuken van een fastfoodrestaurant gewerkt”, zegt hij. “Ik kon zes euro per uur verdienen. In drie maanden tijd had ik zo 1.300 euro. Maar toen ik mijn baas vroeg wanneer ik het geld zou krijgen, zei hij: ‘Ik heb het niet. Ga weg!’”

Ziekenwagen

Het leven in de schaduw van de samenleving is veel harder geworden sinds corona, zo horen we in de kerk. Veel mensen die een job hadden om een inkomen bij elkaar te schrapen, zijn die door de pandemie kwijtgespeeld. De leefomstandigheden komen uitvoerig aan bod tijdens de persconferentie die de sans-papiers voor de kerk houden om hun eisen kracht bij te zetten.

“Sans-papiers zijn werkers”, zegt Tariq, een van de woordvoerders. “Wij moeten ook boodschappen doen, maar we kunnen niet eens een rekening openen bij de bank. Wat we willen, is het recht om hier te kunnen blijven en werken. Maar dan op een waardige manier. We hebben er genoeg van om uitgebuit te worden. Vrouwen worden vaak ook seksueel misbruikt.”

De tafel waar de woordvoerders spreken, staat tussen een ambulance en een mugjeep. Vlak voordat de persconferentie begint, worden twee hongerstakers naar de ambulance gebracht. Een man waggelt terwijl twee hulpverleners hem naar de ambulance begeleiden. Hij lijkt een vodje papier, dat door de twee mannen in de ambulance wordt neergelegd.

De tweede man zit op een stoel. Hij houdt zijn hoofd vast met zijn hand en kan enkel mompelend nog wat woorden uitbrengen. Zijn huid is helemaal bleek. Ook hem brengen de twee hulpverleners naar de ziekenwagen. “Voor de drie bezettingsposten samen zitten we aan vijftig hospitalisaties per dag”, zegt Tariq. “We hebben voordien acties en manifestaties gehouden. Deze hongerstaking is ons laatste redmiddel.”

De hongerstakers zijn op 23 mei gestart, maar de bezetting is al maanden bezig. Ook aan de universiteiten beroeren de sans-papiers de gemoederen, zeker nadat enkele studenten van Jong N-VA spandoeken hadden gestolen en er in een WhatsApp-groep mee pronkten. 

Petitie 

Staatssecretaris van Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) trok op Twitter een lijn in het zand: een collectieve regularisatie zou er sowieso niet komen, dus zou het ook geen zin hebben om een hongerstaking te beginnen. “Ik hoop niet te moeten bewijzen hoe principieel ik wel ben”, schreef hij nog.

Maar regularisatie is niet de enige eis. Met hun acties willen de sans-papiers ook de aandacht vestigen op een petitie voor een wetsvoorstel. Raken ze aan 25.000 handtekeningen, dan kunnen ze in het parlement gehoord worden. In het voorstel staat dat ze duidelijke criteria willen voor wie verblijfsrecht kan krijgen. De huidige geval-per-gevalaanpak lijkt neer te komen op willekeur. 

Toch zijn criteria volgens het kabinet van Mahdi moeilijk. “Wie zonder papieren in ons land verblijft, heeft er meestal al een procedure op zitten en heeft geen gevolg gegeven aan een bevel om het grondgebied te verlaten”, zegt zijn woordvoerster. “Regularisatie is dus een uitzondering voor iemand die hier eigenlijk niet mag zijn. In sommige situaties kan het, maar het is moeilijk om daar duidelijke voorwaarden voor af te bakenen.” 

Het kabinet maakt zich wel zorgen over de hongerstakers, maar kan enkel vragen “om ermee te stoppen”. 

Ondertussen zit de situatie muurvast en ontstaat er een dossier waar politici gezien de neteligheid liever hun handen van af lijken te houden. De VUB wil geen politiek standpunt innemen, maar rector Caroline Pauwels dringt wel aan op een menswaardige behandeling. Aan de universiteit wordt ook een medische post opgericht. 

Oudere dame

Desondanks blijven de hongerstakers vastberaden. “De meesten hier zijn al eens gehospitaliseerd”, zegt Ibtissam (36), afkomstig uit Marokko. “Toen ik zelf in het ziekenhuis lag, heb ik een baxter geweigerd, zodat ik verder kon gaan met de hongerstaking.” 

Ibtissam is al vijf jaar in België. Ze ligt in een afgeschermd deel van de kerk, dat voor vrouwen is voorbehouden. Terwijl ze haar verhaal vertelt, wurmen nog eens twee hulpverleners zich langs de matrassen om een oudere dame af te voeren. 

“Ik ben hier niet enkel voor mezelf, maar ook voor mijn zoon van 13", zegt Ibtissam. “Als hij 18 is, mag hij niet verder studeren. Dan moet hij ook mijn weg op gaan. Maar waarom zou hij geen dokter of ingenieur mogen worden? Iedereen is door de hongerstaking erg verzwakt. Maar ik ben klaar voor alles. Ofwel gaan we hier naar buiten met een verblijfskaart, ofwel gaan we door tot we sterven.”