CHECK: Wat onthullen de vrijgegeven e-mails van de Amerikaanse corona-adviseur Anthony Fauci écht?

Hoe ging de bal aan het rollen? Alles start wanneer verschillende Amerikaanse media de e-mails hebben opgevraagd van Anthony Fauci. Hij is Amerikaans viroloog, voorzitter van het National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) en medisch adviseur van het Witte Huis. Dat kon op basis van de "Freedom of Information Act", die in de Verenigde Staten de openbaarheid van bestuur verzekert. De vrijgegeven e-mails zijn dus niet gehackt of gelekt, zoals je soms leest, maar legaal ter beschikking gesteld van de media. 

Omdat de 3.234 pagina’s met e-mails publiek beschikbaar zijn, zijn allerlei mensen erin gaan snuisteren. En dat heeft geleid tot heel wat misverstanden. Op sociale media kan je lezen dat er allerlei “smoking guns” in de e-mails zouden terug te vinden zijn. Die worden dan gedeeld met de hashtags #FauciEmails, #FauciLeaks of #FauciGate. 

We bespreken enkele van de opvallendste claims.

In het begin van de coronacrisis bestond de hoop dat het antimalariamiddel hydroxychloroquine een rol zou kunnen spelen bij de preventie of behandeling van coronapatiënten. Vooral nadat president Donald Trump zich had ge-out als fan van het middel, kwam het in het middelpunt van de politieke belangstelling. Maar na uitvoerige experimenten en onderzoeken blijkt uiteindelijk dat er onvoldoende werking kon aangetoond worden. De huidige richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie raden dan ook het gebruik van hydroxychloroquine tegen COVID-19 sterk af.

Op 1 maart 2020 ontvangt Anthony Fauci een e-mail van een zekere dr. Alexander Morden met als bijlage “HCQ, A Modest Proposal for Mitigating COVID-19 2.0.pdf”. "HCQ" staat voor hydroxychloroquine. Het bewuste document was een voorstel om met dat middel te proberen om de coronacrisis te verlichten. 

Op sociale media lees je claims dat Fauci zelf een mail zou verstuurd hebben met een voorstel pro hydroxychloroquine, maar dat klopt niet. Het enige wat Fauci deed, was de e-mail van Morden doorsturen naar zijn collega Cristina Cassetti, vice-directeur van de afdeling Microbiologie en Besmettelijke Ziekten van het NIAID. “Bekijk dit aub even en doe wat je geschikt acht”, schreef Fauci erbij. E-mails forwarden naar Cassetti deed hij wel vaker wanneer het ging om mogelijke geneesmiddelen.

Op een ander moment in maart 2020 krijgt Fauci een e-mail van fysicus Erik Nielsen. Daarin schrijft Nielsen dat hij zijn familie heeft aangeraden om hydroxychloroquine in te nemen. Op sociale media wordt de e-mail van Nielsen, gericht áán Fauci, echter voorgesteld alsof het zou gaan om een e-mail geschreven dóór Fauci. “Zie je wel”, klinkt het dan, “Fauci raadde publiekelijk af om hydroxychloroquine te nemen, maar stiekem gaf hij het wel aan zijn eigen familie!” Dat klopt dus niet.

Conclusie: Fauci kreeg dan wel regelmatig e-mails toegestuurd over hydroxychloroquine als mogelijke kuur tegen COVID-19, maar hij stuurde nooit zelf een aanbeveling om het malariamiddel in te nemen.

Op sociale media valt te lezen dat de e-mails van Fauci zouden bewijzen dat “mondmaskers niet werken” en dat Fauci dat zelf zou toegeven. Die claim is gebaseerd op een e-mail die Fauci op 5 februari 2020 verstuurde als antwoord op de vraag van een burger. Een dame had bij Fauci geïnformeerd of ze al dan niet een masker moest dragen tijdens het reizen. Hij antwoordde dat een masker dragen bij een reis naar een laagrisicobestemming niet nodig was.

Op het moment dat Fauci deze e-mail stuurde, was COVID-19 nog niet uitgeroepen tot pandemie. Op dat moment dacht men dat het virus zich voornamelijk verspreidde via druppels en oppervlakten. Een advies rond algemene maskerdracht voor burgers in de Verenigde Staten lanceerden de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) pas op 3 april 2020. Vanaf toen – en tot op vandaag – verdedigt ook Fauci het dragen van mondmaskers als maatregel tegen de verspreiding van het coronavirus.

Net zoals in België was er in de Verenigde Staten tijdens de beginmaanden van de pandemie geen advies pro mondmaskerdracht. Integendeel zelfs, men reserveerde de schaarse beschikbare maskers liever voor de zorgsector. Op 3 juni 2021, in een interview met CNN, vertelde Fauci hoe hij zijn standpunt over maskers had gewijzigd nadat er meer bewijs opdook voor besmettingen door asymptomatische patiënten. Dat zijn mensen die besmet zijn met het coronavirus en hoewel ze geen ziekteverschijnselen vertonen toch anderen kunnen besmetten.

Conclusie: ja, helemaal aan het begin van de pandemie achtte Fauci mondmaskers niet nuttig voor gezonde personen. Zijn standpunt daarover is later echter gewijzigd. Ook de bredere wetenschappelijke consensus over de effectiviteit van mondmaskers tijdens deze pandemie is doorheen de tijd geëvolueerd. De e-mails van Fauci bevatten dus geen bewijs dat maskers "niet zouden werken”.

Uit de e-mails van Fauci blijkt dat de theorie dat het coronavirus ontsnapte uit een onderzoekslab in Wuhan al vroeg overwogen werd. Die theorie is de voorbije weken opnieuw onder de aandacht gekomen.

Al op 31 januari 2020 mailt Fauci met Kristian G. Andersen, directeur van het Scripps Research Institute. Daarin vermeldt Andersen een discussie met collega’s waaruit voortkwam dat het genoom van het virus volgens hen “inconsistent is met verwachtingen uit de evolutietheorie”. Maar, voegde Andersen daaraan toe, er zou nog extra onderzoek uitgevoerd worden “en die inschattingen kunnen dus nog veranderen”.

Later zouden Andersen en collega’s daadwerkelijk een artikel publiceren met een andere conclusie. Op Twitter legde Andersen uit dat deze e-mails bewijzen hoe de "lab leak"-theorie ernstig overwogen is. Hij schrijft ook dat het aftoetsen van hypotheses nu eenmaal is hoe wetenschap werkt.

(Lees verder onder de tweet.)

Er zijn nog meer e-mails in de mailbox van Fauci die handelen over een eventuele “onnatuurlijke oorsprong” van het virus. Soms zijn de antwoorden die Fauci daarop gaf gecensureerd voor vrijgave. 

Op 11 maart 2020 stuurde een zekere Adam Gaertner een e-mail naar Fauci met als onderwerp “Methode voor de productie van biologische wapens op basis van coronavirussen”. Het bericht bevat ook een bepaalde biologische formule, maar die blijkt gekopieerd uit een artikel dat dateert van 2005 en niets te maken heeft met het huidige coronavirus. Fauci beantwoordde de e-mail overigens niet.

Toch proberen mensen de e-mail van Gaertner voor te stellen alsof Fauci zou “gewaarschuwd” en “op de hoogte” zijn dat COVID-19 biologisch gemanipuleerd was.

Een andere e-mail die vragen oproept, is afkomstig van Peter Daszak, een onderzoeker die werkte bij het geviseerde laboratorium in Wuhan. Hij bedankt Fauci op 19 april 2020 voor enkele publieke verklaringen over de waarschijnlijke natuurlijke oorsprong van COVID-19. Fauci antwoordde met "Veel dank voor je vriendelijke bericht".

De correspondentie met Daszak levert Fauci nu kritiek op. Hij noemde het in een recent interview met CNN "nonsens" dat dit zou wijzen op een doofpotoperatie of een nauwe relatie tussen hemzelf en werknemers van het lab in Wuhan: 

"Die e-mail komt van een persoon die 'dank u' zei voor wat het ook is dat hij dacht dat ik gezegd had; en wat ik gezegd heb is dat de meest waarschijnlijke oorsprong is dat het van dier naar mens oversprong. Dat denk ik nog steeds, terwijl ik tegelijkertijd met een open geest de mogelijkheid beschouw dat het gaat om een lek uit een lab."

Conclusie: de e-mails van Fauci tonen dus aan dat hij al vroeg op de hoogte was van de "lab leak"-theorie. Wat er niet instaat, is dat hij zou beschikt hebben over “smoking gun”-bewijs dat het virus door de mens zou gemaakt zijn of met zekerheid ontsnapt uit het labo in Wuhan.